Signallar va tizimlar

Nazorat savollari
1.Z-almashtirishi.

2.Diskret vaqt tizimlari.

3.To‘g‘ri va teskari Z-almashtirishlar.

4.z-almashtirishning xossalari.

5.Farqlash tenglamasi.

6. Barqarorlikni tadqiqot qilish.

7. Ayirish usuli.

7-mavzu: SIGNALLARGA UZLUKSIZ VA RAQAMLI ISHLOV BERISH
Reja:
1. Vaqt bo'yicha bir xil va turlicha diskretizatsiyalash.
2. Impulsli modulyatsiya turlari.
3.Diskret modulyatsiyalangan (KIM, ChIM, FIM, AIM) signallarni tahlil qilish.

SM-signallar manbai, D- diskretlash,KV-kvantlash,K-kodlash,AL-aloqa liniyasi,RAO- raqamli analog o’zgartirgich.

1. 
   Signallarga uzluksiz va raqamli ishlov berish
   

Haqiqiy signallar ko‘p hollarda ularga qandaydir ishlov berishdan oldin filtrdan o‘tkaziladi. Filtr chiqishida uning spektri 0÷G’_yu yoki G’₁÷G’₂ oralig‘ida bo‘ladi. Signal spektri aloqa tizimi turiga va tizimga qo‘yilgan talablarga bog‘liq. Masalan, diskret xabarlarni uzatishda – uzatish tezligiga, teleko‘rsatuv tizimlarida – qabul qilingan standartga, radioeshittirishda – uning toifasiga va h. ga bog‘liq.

V.A. Kotelnikov uzluksiz (analog) signallarni diskretizatsiyalash haqidagi teoremasini 1933 yilda “Ochiq fazoning va simning signal uzatish qobilyati” haqidagi ilmiy ishida keltirgan. Ushbu teoremaga asosan spektri yuqori chastotasi G’_yu dan katta bo‘lmagan uzluksiz funksiya o‘zining

oraliqlarida olingan qiymatlari orqali qayta tiklanishi mumkin.

7.2- rasm. Signallarni vaqt diskretlash
Kvantlash jarayoni, Sath bo’yicha kvantlashda kvantlash oraligi kuyidagicha olinadi:
( 7.1)
L-kvant sathlar soni
n=log2L - kvantlar soni
Kvantlash jarayonidan kurinib turibdiki oniy qiymatlar uchun olingan sathlarda xatoliklarga yo’l qo’yiladi. Bu xatolik quyidagi formula yordamida aniqlanadi.
(7.2)
Kvantlash xatoligini butunlay yo’qotib bo’lmaydi, uni faqat kamaytirish mumkin. Kamaytirish usullaridan biri kvantlash oralig’i Δb ni kamaytirish mumkin, lekin bu usul IKM signallarda kodlarning razryadlar sonini oshiradi. Natijada IKM kengayadi. Ko’pgina hollarda kvantlash xatoligini yo’qotish maqsadida nochiziqli kvantlash amalga oshiriladi.Bunda signal oldin kompressor yordamida siqiladi, keyin teng qadamli kvantlanib qabul qilish tomonida ekspander yordamida kengaytiriladi.

7.3- rasm. Signallarni vaqt diskretlash, kvantlash, kodlash vaqt diagrammalari

7.3- rasm.Nochiziqli kvantlash jarayoni