SiNDİRİm sistemi hastaliklari

KRONİK İNDİGESYON (Vagus indigesyonu, Hoflund sendromu, Fonksiyonel mide stenozu)

Ruminantlarda X. çift beyin siniri olana ve ön mideler ve abomasumun motorik innervasyonunu sağlayan nervus vagusun bir veya birkaç kolunun parsiyal veya total felci sonucu ön midelerde fonksiyon bozukluğu ile karakterize kronik seyirli bir sendromdur. Hastalık Hoflund sendromu olarak ta adlandırılır ve rumen dilatasyonu, kronik nükseden timpani, ön midelerde konstipasyon ve abomasum deplasmanları gibi ön midelerde geçiş bozukluklarına neden olarak abdominal gerginliğe yol açar. Ön midelerde genişleme, içeriğin barsaklara geçişinde gecikme, yumuşak, sık ve defekasyonla kendini gösterir.

Etiyoloji: Nervus vagusun çeşitli nedenlere bağlı olarak yaralanması veya basınç altında kalması sonucu sinirin dorsal ve ventral kollarında hipofonksiyon ve felçler meydana gelir. Etiyolojik faktörleri oluşum yerlerine göre kardia’nın kranialinde ve kaudalinde diye ikiye ayırmak mümkündür. Kardia’nın kranialinde, bölgesel lenf yumrularının (retrofarengiyal ve mediastinal) Tuberculosis, Leukosis ve apsedasyonlara bağlı olarak aşırı büyümesi, plöritis, bazı paraziter kistler (cysticercosis), diyaframa fıtkı, intra ösefagal yabancı cisimler ve ekstra ösefagal lezyonlara (peri ösefagitis, ösefagal divertikulumu, peri ösefagal apseler) bağlı olarak nervus vagusun basınç altında kalması sonucu disfonksiyon gelişir. Kardia’nın kaudalinde, en önemli etken olarak RPT’ye bağlı gelişen peritoneal yapışma ve apsedasyonlardır. Özellikle diyaframa ve karaciğer apseleri ile retikulumun sağ karın ventral duvara yapışmaları öncelikli sebeplerdir. Ventral kolun yaralanmasında nadiren görülen sebepler olarak, retikulumdaki aktinomikotik lezyonlar, retikulumun diaframaya fıtkı, karaciğer apseleri, omasum konstipasyonu ve abomasum Leukosis’i sayılabilir.

Patogenez: Nervus vagusun dorsal kolu öncelikle rumeni innerve eder ve sadece retikulum, omasum ve abomasuma önemsiz birkaç kol verir. Bu nedenle rumen sinir olarak adlandırılır. Ventral kolu ise diyaframanın yüzeyinde diğer üç mide (retikulum, omasum ve abomasum) için farklı dallara ayrılır ve bu nedenle retikulum-omasum-abomasum siniri olarak bilinir. Nervus vagustaki lezyonun lokalizasyonuna göre innerve ettiği ön midelerde kontraksiyon hareketlerinde farklı fonksiyonel bozukluklara yol açar. Vagus tahribatı kardiya’nın önünde bulunursa tüm ön mide deliklerinde (kardiya, ostium retikuloomasi, piloris) motorik bozukluklara neden olarak retikulum ile omasum arasında mekanik olmayan fonksiyonel stenoza bağlı geçiş bozukluğuna neden olur. Vagus tahribatı kardiya’nın arkasında ise ostium retikuloomasi ve piloris’te fonksiyonel stenozu şekillenir. Vagal hasarı sonucu tahribatın gerisinde kalan sindirim kanalları boş, ön kısımda ise doludur. Nervus vagusun ventral kollarının uyarılması sonucu, gıdaların retikulumdan omasuma geçişi engellenerek ön fonksiyonel stenoz, abomasumdan barsaklara geçişin engellendiği durumlar ise arka fonksiyonel stenoz şekillenir.