SiNDİRİm sistemi hastaliklari

AKUT SEKONDER TİMPANİ (Semptomatik veya basit rumen timpanisi)

Rumende oluşan fermentasyon gazlarının (CO₂, CH₄, H₂S,ve diğerleri) ruktusun engellenmesi sonucu dışarı atılamamasına bağlı olarak rumenin dorsalinde birikmesi durumlarında ortaya çıkan bir hastalıktır. Hastalık ruminasyon yapan her yaştaki, özellikle hareketleri kısıtlanan ahır besisindeki sığırlarda görülür. Sıklıkla sporadik seyreder ancak bazen de sürü problemi olarak karşımıza çıkabilir.

Etiyoloji: Akut sekonder timpanilerin oluşmasında en önemli neden ruktusun mekanik veya fonksiyonel olarak engellenmesidir. Mekanik faktörler; ön midelerin aşırı dolgunluğu, RPT vakalarında peritonun uyarılması, ösefagal veya kardiyal stenoz, tıkanma veya divertikeller, ösefagusa basınç yapan tümör, apse, Tuberculosis lezyonları, farenks ve ösefagusun travmatik yaralanmalarıdır. Fonksiyonel (reflektorik) faktörler; merkezi sinir sistemi hastalıkları (Tetanos), genel durum bozuklukları (koma, doğum felci, çayır tetanisi, abomasum deplasmanları), transport ve ileri gebelik gibi stres durumları, akut atropin, hidrosiyanur, nitrat ve nitrit ile üre zehirlenmeleri, bitkisel toksinler (nikotin, kolchizin) ve rumende oluşan toksinler (histamin, nitrit) nedeniyle kardiya’nın felci sonucu ruktus engellenebilir.

Patogenez: Mekanik veya fonksiyonel olarak ruktusun engellenmesi ve rumende sentezlenen gazın dışarı atılamaması sonucu rumende anormal gaz birikimi meydana gelir ve diyaframaya ve damarlara basınç yaparak dilatasyona neden olur. Fizyolojik olarak oluşan gazlar ruktusla dışarı atılamazsa rumende aşırı gaz birikimitimpanisolunum güçlüğüasfeksiölüm görülür.

Semptomlar: Hayvanda çok kısa süre içerisinde (1-8 saat) aşırı gaz birikimine bağlı karın şişkinliği ve sol açlık çukurluğunun dışa doğru bombeleşmesiyle timpani belirtileri ortaya çıkar. Karın duvarında gerginlik artışı, diyaframa üzerine basınç artışına bağlı hızlanmış kostal tip solunum, solunum güçlüğü, kalp frekansında artış, salivasyon, rumen hareketlerinin kaybolması, geviş getirme ile yem ve su alımı tamamen durması görülür. Bunların dışında hayvanlarda solunum yetmezliği (ağızdan soluma, dispnea), tenesmus ve küçük miktarlarda dışkılama gözlenir. Rumen perküsyonunda timpanik davul sesi ve oskultasyonda çıtırtılı sesler, ara sıra gök gürültüsüne benzeyen uğuldamalar duyulur. Toraks, kalp ve akciğerlerin basınç altında kalmasına bağlı mukozalarda siyanoz, akciğer ödemi, kalp ve dolaşım yetmezliği, kollaps ve ölüm gelişir.

Teşhis: Klinik semptomlar, rektal muayene bulguları ve sonda uygulamasıyla gazın hemen dışarı alınması ile tanı kolayca konulabilir. Ayrıcı tanı primer timpanideki gibidir.

Prognoz: Normal fizyolojik rumen koşullarının sağlanmasıyla prognoz iyidir.

Sağaltım: Öncelikle olarak rumendeki gazın boşaltılması sağlanmalıdır. Bu amaçla burun meri sondası uygulanır, böylece hem teşhis hem de tedavi yapılmış olur. Sonda uygulandıktan sonra gazın aniden boşaltılması sonucu intratorasik basınç azalmasına bağlı kalp ve dolaşım kollaps riski göz önünde bulundurulmalıdır. Eğer ösefagus tıkanıklığına bağlı sekonder timpani meydana gelmiş ise yabancı cismin çıkarılmasına veya rumene itilmesine çalışılır. Aynı zamanda hayvanda asfeksi tehlikesi mevcut ise lokal anestezi altında rumene torakar (torakarın boyu en az 20 cm olmalı ve) uygulaması da endikedir. Sık tekrarlayan durumlarda rumene uygulanan torakarın birkaç yerinde kalması veya rumen fistülü uygulaması yapılır.