SiNDİRİm sistemi hastaliklari

DEHİDRASYON VE EKSİKOZİS

Dehidrasyon; vücuda su alımının engellendiği ve vücutta sıvı kaybının artması sonucu meydana gelen su noksanlığıdır. Kan damarlarında kanın sıvı kısmının azalması dokular arası sıvı ile, dokular arası sıvı azalması da hücre içi sıvılarla kompanze edilmeye çalışırlar.

Etiyoloji: Su alımının engellendiği ve sıvı atımının fazlalığı durumlarından ileri gelir. Su alımının engellendiği haller ösefagus tıkanıklıkları, yutak felci, trismus hali, ostiumretikulo-omasinin tıkanması, omasum konstipasyonu ve ağır hastalık durumlarında vücudun su içme isteğinin ortadan kaybolması da neden olur. Sıvı kaybının arttığı durumlar; ishaller, kusma, poliüri ve terlemedir ve pratikte dehidrasyon daha çok bu sebeplerden ileri gelir.

Patogenez: Kan damarlarından sıvı kaybı sonucu dokular arası sıvı ile, dokular arası sıvı kaybı hücre içi sıvılarla kompanze edilir. Hücre içindeki sıvı hücre dışına çıkarken Na⁺ iyonu hücre içine, K⁺ iyonu ise hücre dışına çıkar. Kaslar tonusunu kaybeder, hayvan ayakta duramaz. Kan koyulaşır, idrar volümü azalır, vücutta metabolik artıklar birikir, dışkı miktarı azalır ve su miktarının azalmasına bağlı olarak dışkı kurur, vücudun uç kısımları soğumaya yüz tutar. İşte dehidrasyonun bu ileriki şekline eksikozis denir. Bu tabloda çoğunlukla metabolik asidozis ve bazen de metabolik alkalozis vardır.

Dehidrasyon etiyolojik nedenlere göre 3 şekilde meydana gelir:

1) Hipertonik dehidrasyon: Na kaybı yok, hafif bir dehidrasyon tablosu gelişir,

2) İzotonik dehidrasyon: İzotonik sıvı ve Na kaybı var, hafif dehidrasyon ve hiponatremi,

3) Hipotonik dehidrasyon: Aşırı sıvı ve Na kaybı, şiddetli dehidrasyon ve hiponatremi vardır.

Semptomlar: Dehidrasyonlarda ilk ve en önemli semptom derinin elastikiyetinin kaybolması, gözlerin orbita çukuruna çökmesidir. Kan bulgularında, hematokrit değer artar, vücut ağırlığı düşer ve bunun derecesine göre semptomlar değişir.
Vücut ağırlığında kayıp (% olarak) Klinik bulgular

% 0-5 Hafif dehidrasyon, idrar miktarı düşer,

% 6-8 Göz küresinin çökmesi, deri elastikiyetinin

kaybolması, depresif hal fakat ayakta, burun ucu

ve mermede kuruma, idrar miktarı fazla düşer,

% 9-11 Yukarıdaki bulgularda artış, ekstremitelerde

soğuma, hayvan yatar vaziyette,

% 12-14 Şok ve ölüm görülür.
Tedavi: Dehidrasyon tipine göre değişir. Hipertonik dehidrasyonlarda % 5’lik Dextroz, izotonik dehidrasyonlarda elektrolit ve asit baz dengesinde ileri bir bozukluk yoksa izotonik NaCl, izotonik NaCl + % 5’lik Dextroz, Ringer solüsyonları kullanılır. Bu solüsyonlardan 24 saat içinde 50-130 cc/kg dozunda verilmesi tavsiye edilir. İV verilen bu solüsyonlar i.p. olarak ta verilebilir. Ayrıca buzağılara ağız yoluyla oral elektrolit solüsyonları verilebilir. Hipotonik dehidrasyonlarda yoğun NaCl solüsyonları verilir. Kaybolan Na şu formülle hesaplanır: