Kusurluluk ve kusurluluğu etkileyen haller the culpability and the reasons that affect culpability
Yüklə 199,98 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Anahtar Kelimeler
- I- KUSUR VE KUSURLULUK KAVRAMI
- II- KUSURLULUĞU ETKİLEYEN HALLERİN HUKUKUMUZDAKİ YERİ
- III- HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERİ İLE KUSURLUĞU ETKİLEYEN HALLER ARASINDAKİ AYRIMIN ÖNEMİ
|
KUSURLULUK VE KUSURLULUĞU ETKİLEYEN HALLER THE CULPABILITY AND THE REASONS THAT AFFECT CULPABILITY Selami TURABİ *
rumlu tutulup tutulmayacağı konusundaki değer yargıları şeklinde tanımlanmaktadır. Kusurluluğu etkileyen hallerin varlığı halinde kişi suç teşkil eden eylemden ya hiç sorumlu tutulmamakta ya da sorum- luluğu azalmaktadır. Bu çalışmada kusurluluk ve kusurluluğu etkile- yen haller ile ilgili ayrıntılı açıklamalar yer almaktadır.
Haller, Kusurluluğu Azaltan Haller, Ceza Sorumluluğu, Ceza Sorum- luluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler.
judgments about an offender’s liability of a performed activity. When there are reasons that affect culpability, the offender can have a reduced liability or can be excluded from liability. In this study, cul- pability and the reasons that affect culpability are analyzed in detail.
lity, Criminal liability, the Causes that reduce culpability, the Causes which Reduce or Remove Liability,
Ceza kanunumuzun 1. kitap, 2. kısım, 2. bölümünün başlığı; “Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler” olarak düzenlenmiştir. Söz konusu bölüm toplam 11 maddeden oluşmaktadır. Bunlar sırasıy- la, Kanunun Hükmü ve Amirin Emri (TCK m. 24), Meşru Savunma ve Zorunluluk Hali (TCK m. 25), Hakkın Kullanılması ve İlgilinin Rızası 1 * Dr., Anayasa Mahkemesi Raportörü. Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller 268 (TCK m. 26), Sınırın Aşılması (TCK m .27), Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit (TCK m. 28), Haksız Tahrik (TCK m. 29), Hata (TCK m. 30), Yaş Küçüklüğü (TCK m. 31), Akıl Hastalığı(TCK m. 32) Sağır ve Dil- sizlik (TCK m. 33), Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma (TCK m. 34) dır. Yukarda belirtilen ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenler başlığı altında iki ayrı konu bulunmaktadır. Bunlardan bi- rincisi; kusurluluk ve Kusurluluğu etkileyen haller, ikincisi; hukuka uygunluk sebepleridir. Kusur veya kusurluluk, işlenen fiille ilgili olarak failin sorumlu tutulup tutulmayacağı konusundaki değer yargıları şeklinde tanım- lanmaktadır. Kusur yeteneği ise failin işlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılama veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlen- dirmeyle ilgili bir durumdur. Hukuka uygunluk sebepleri ise; ceza kanunu tarafından yasakla- nan bir fiil, yine ceza kanununun özel bir hükmü veya diğer kanunlar- da yer alan başka bir düzenleme ile meşru sayılıp cezalandırılmıyor- sa bu duruma hukuka uygunluk sebepleri denilmektedir 1 . 5237 sayılı Kanun’da hukuka uygunluk sebepleri; Kanun hükmünü (görevi) yeri- ne getirme (TCK.m.24/1), meşru savunma (TCK.m.25), hakkın kulla- nılması (TCK.m.26/1) ve ilgilinin rızası (TCK.m.26/2) olarak dört ana grupta toplanmıştır. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler başlığı altında düzenlenen kimi kurumların hukuki nitelikleri tartışmalıdır. Bu durumu ceza kanunumuz madde gerekçesinde kabul etmektedir. Ancak konuların sonuçlarını dikkate alarak tüm konuları bu başlık 1 KUNTER, Nurullah; Suçun Kanuni Unsurları Nazariyesi, İstanbul 1949, s.108.; DÖNMEZER, Sulhi - ERMAN, Sahir; Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Genel Kı- sım, 12. Bası, İstanbul 1997, C.II, n.665.; ARTUK, Emin; Suç Genel Teorisi, in: Ceza Hukuku El Kitabı, İstanbul 1989, s.207.; EREM, Faruk - DANIŞMAN, Ahmet - AR- TUK, Mehmet Emin; Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara 1997, s.549.; ALA- CAKAPTAN, Uğur; Suçun Unsurları, Ankara 1970,s.84.; BAYRAKTAR, Köksal; Ceza Kanunundaki Hukuka Uygunluk Nedenleri, in: Ceza Hukuku Günleri, 70. yılında Türk Ceza Kanunu-Genel Hükümler-(26-27 Mart 1997-İstanbul) İstanbul 1998, s.68.; SOYASLAN, Doğan; Ceza Hukuku Özel Hükümler, Genişletilmiş 3. Baskı, Ankara 1999, s.350.; OKTAR, Salih; Ceza Kanunu Dışındaki Hukuka Uy- gunluk Sebepleri, in: Ceza Hukuku Günleri, 70.Yılında Türk Ceza Kanunu-Genel Hükümler-(İstanbul 26-27 Mart 1997) İstanbul 1998,, s.75. TBB Dergisi 2012 (101)
Selami TURABİ 269 altında toplamayı uygun gördüğünü açıkça ifade etmektedir. Bölüm başlığı tüm görüşleri kapsam içerisine almayı hedeflemiş olsa bile bu konudaki tartışmaların tam olarak bittiği söylenemez. Örneğin; bazı ülke kanunları zorunluluk hâlini bir hukuka uygunluk nedeni değil, sorumluluğu ortadan kaldıran bir neden olarak kabul etmektedir. Aynı şekilde, yetkili merciin emrinin yerine getirilmesini, genellikle bir hukuka uygunluk nedeni olduğu kabul edilirken; bazı görüşler, bu durumda hukuka aykırı ve fakat bağlayıcı emrin bulunduğunu ve do- layısıyla, sorumluluğu ortadan kaldıran bir neden olduğunu ileri sür- mektedirler. Keza, doktrin ve uygulamamızda “suça etki eden neden” olarak ifade edilen haksız tahrik, sorumluluğu azaltan sebep olarak değerlendirilmektedir. Biz bu çalışmamızda hukuka uygunluk sebeplerini konu dışında tutarak sadece ceza kanunumuz açısından kusurluluk ve kusurluluğu etkileyen haller üzerinde duracağız. Bu sebeple “Kusurluluk ve Kusur- luluğu Etkileyen Haller” isimli makalemiz iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde kusur ve kusurluluk kavramı üzerinde durduk. İkinci bö- lümde ise kusurluluğu etkileyen halleri tek tek inceledik.
Kusur veya kusurluluk kavramı 5237 sayılı TCK tarafından tam olarak tarif edilmemiştir 2 . Öğretide; Dönmezer-Erman 3 ; “manevi unsur cephesinden bakıldığında, failin kusurundan bahsediliyorsa fiil cephesinden de fiilin kusurluluğundan söz etmek gerekir” şeklinde, Öztürk-Erdem- Özbek
4 ; fiilin, isnat kabiliyeti bulunan bir kimse tarafından bilerek ve isteyerek ve fakat en azından bilerek yapılması, Artuk-Gökcen-Ye- 2 Cezalandırılabilmede kusurun gerekliliği hakkında bkz.: HIRSCH, Hans Joachim; Kusur ilkesi ve Ceza Hukukundaki Fonksiyonu, , in: Türk Ceza Kanunu Tasa- rısı İçin Müzakereler (Dıskussıonsbeıtrage Zum Entwurf Des Türkıschen Straf- gesetzbuchs), (çev.Dr.Yener ÜNVER), Konya 1998, s.124.; Kusur ilkesi ve ceza hukukundaki Fonksiyonu için bkz.: HIRSCH, s.297. Ayrıca kusurla ilgili bkz. İÇEL,Kayıhan-A.Hakan EVİK; İçel Ceza Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 2007, s.169.; VİDAL VİDAL, Georges-MAGNOL, Josephe; Ceza Hukuku, Ankara 1946, (çev.Şinasi Z.DEVRİN),, s.124 vd. 3 DÖNMEZER - ERMAN, C.II, n.904. 4 ÖZTÜRK, Bahri - ERDEM, Mustafa Ruhan - ÖZBEK, Veli Özer; Uygulamalı Ceza Hukuku ve Emniyet Tedbirleri Hukuku, 5.bası, Ankara 2001, s.246.
Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller 270 nidünya ve Özgenç 5 ; işlenen fiil nedeniyle kişideki iradenin oluşum şartlarının tespiti ve bu tespite istinaden gerçekleştirdiği eylem dola- yısıyla failin şahsen cezalandırılması gerekip gerekmediği hususun- daki değer yargısı, Centel-Zafer-Çakmut
neticeyi) kasten veya taksirle gerçekleştirmek, İçel-Evik 7 , failin psişik faaliyeti ile sonuç arasındaki ilişki, Koca
kınanabilmesi, fiilin faile kişisel olarak da isnat edilebilmesi, Özbek 9 ; Failin hukuka uygun hareket edebilme imkânına sahip olduğu halde, hukuka aykırı bir davranışı seçmiş ve gerçekleştirmiş olması nedeniy- le bu fiilin ona yüklenebilmesi ve kınanabilmesi şeklinde tarif ettikleri görülmektedir 10 . Doktrinde, sorumluluk ve kusurluluk kavramlarının birbiri yerine kullanıldığı görülmektedir. Dönmezer-Erman, kusurluluk kavramını, sorumluluk olarak algılayıp, sorumluluğu da kasttan doğan sorum- luluk ve taksirden doğan sorumluluk olarak iki kategoride inceledik- lerini görüyoruz 11 . Artuk-Gökcen-Yenidünya ve Özgenç ise kusur veya kusurluluk başlığı altında bu kavramları yukarıdaki gibi tanımladık- ları, 5237 sayılı TCK’da yer alan ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenler başlığı yerine, hukuka uygunluk nedenlerini, hukuka aykırılık unsuru içerisinde değerlendirip sair halleri de kusurluluğu etkileyen haller olarak inceledikleri görülmektedir 12 . Kusurluluk kapsamı içerisine kastı ve taksiri dahil eden teoriler genel olarak incelendiğinde, failin hareketi istemesi temeli üzerine ku- ruldukları anlaşılmaktadır 13 . 5 ARTUK, Mehmet Emin - GÖKCEN, Ahmet - YENİDÜNYA, A.Caner; 5237 Sayılı Yeni TCK.’ya göre Hazırlanmış Ceza Hukuku Genel Hükümler I, Yeniden Göz- den Geçirilmiş 2. Bası, Ankara 2006, s.617 ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Kanunu Gazi Şerhi (Genel Hükümler), Ankara, 2005, s.245 vd. 6 CENTEL, Nur – ZAFER, Hamide – ÇAKMUT, Özlem; Türk Ceza Hukukuna Gi- riş, Dördüncü Bası, İstanbul, 2006, s.342. 7 İÇEL-EVİK, s.167. 8 KOCA, Mahmut; YTCK’da Hukuka Uygunluk Sebepleri, Ceza hukuku Dergisi, (CHD), Y.1, S.1, s.119. 9 ÖZBEK, Veli Özer; CMK İzmir Şerhi, Ankara 2005, s.274. 10 Konuyla ilgili teori ve görüşler için bkz.:EREM, Faruk; Ümanist Doktrin Açısın- dan Türk Ceza Hukuku, Onüçüncü Baskı, Ankara 1995, C.1, s.487 vd.; VİDAL- MAGNOL, s.124. 11 DÖNMEZER-ERMAN, C.2, n.917, s.256. 12 ARTUK-GÖKCEN-YENİDÜNYA, s.622.; ÖZGENÇ, Gazi Şerhi, s.247 vd. 13 DÖNMEZER-ERMAN, C.2, n.904 vd., s.241. TBB Dergisi 2012 (101)
Selami TURABİ 271 İsnat yeteneği ile kusur yeteneği kavramlarının aynı anlama gele- cek şekilde kullanıldığını görmekteyiz 14 . Doktrinde; Dönmezer-Erman 15 , isnat yeteneği kavramını, fiilin bir kimsenin üzerine atılabilmesi, ona yüklenebilmesi için failde bulunması gereken nitelikler bütünü, Erem- Danışman-Artuk 16 , isnat yeteneğini, bir fiilin bir insana mal edilerek onun sorumlu sayılabilmesi için bulunması zaruri unsurlar topluluğu, Yüce 17 ise isnat yeteneğini, hak ile haksızlığı ayırabilme ve buna göre davranabilme yeteneği, Artuk-Gökcen-Yenidünya 18 , Hakeri 19 , Artuk 20 , ise kusur yeteneği tabirini kullanarak, failin doğruyu yanlıştan, haklıyı haksızdan ayırabilme (idrak kabiliyeti) ve buna göre davranabilme ye- teneğine sahip olmak şeklinde tanımladıkları görülmektedir 21 .
sonuçlarını algılama veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendir- meyle ilgili iken, isnat yeteneği ise daha geniş manada fiilin bir insana atfedilebilmesi veya onun fiil nedeniyle sorumlu veya sorumsuz sayı- labilmesi için bulunması gereken unsurlar olarak tanımlamayı uygun buluyoruz. Kısaca İsnat yeteneğinin kusurluluktan önce geldiği, bir in- sana önce suç isnadının yapılabileceği ve ondan sonra failin kusurunun varlığı veya yokluğu incelenmesine geçilebileceği görüşündeyiz.
Ceza kanunumuzun 1. kitap, 2. kısım, 2. bölümünün başlığı; “Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenler” olarak düzenlenmiştir. 14 ARTUK-GÖKCEN-YENİDÜNYA, s.618.; ÖZGENÇ, Gazi Şerhi, s.246 vd.; ÖZTÜRK-ERDEM-ÖZBEK, s.247.; HAKERİ, Ceza Hukuku, Ankara 2007, s.200. 15 DÖNMEZER-ERMAN, C.2, n.845, s.178.; benzer görüş için bkz. GÖLCÜKLÜ, Feyyaz; Ceza Hukuku Dersleri, (ders notları) Ankara 1981, s.78. 16 EREM - DANIŞMAN - ARTUK, s.438. 17 YÜCE, Turhan Tufan; Ceza Hukuku Dersleri, Manisa 1982, s.306. 18 ARTUK-GÖKCEN-YENİDÜNYA, s.618. 19 HAKERİ, s.200. 20 ARTUK, Mehmet Emin; Ceza Kanununun Suç Siyaseti Bilimi Açısından Değer- lendirilmesi, CHD Ceza Hukuku Dergisi, Ankara 2006, s.13. 21 PISAPIA, isnat yeteneği kavramı yerine “mesuliyet (sorumluluk) yüklenme ka- biliyeti kavramını kullandığını görmekteyiz. Tanım ve detaylı bilgi için bkz. PI- SAPIA, Gıan Domenıco; İtalyan Ceza Hukuku Müesseseleri, Padova 1965 (çev. Dr.Atıf AKGÜÇ), s.27.
Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller 272 Söz konusu bölüm toplam 11 maddeden oluşmaktadır. Bunlar sırasıy- la, Kanunun Hükmü ve Amirin Emri (TCK m. 24), Meşru Savunma ve Zorunluluk Hali (TCK m. 25), Hakkın Kullanılması ve İlgilinin Rızası (TCK m. 26), Sınırın Aşılması (TCK m .27), Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit (TCK m. 28), Haksız Tahrik (TCK m. 29), Hata (TCK m. 30), Yaş Küçüklüğü (TCK m. 31), Akıl Hastalığı(TCK m. 32) Sağır ve Dil- sizlik (TCK m. 33), Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma (TCK m. 34) dır. Yukarda belirtilen ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan nedenler başlığı altında iki ayrı konu bulunmaktadır. Bunlardan bi- rincisi; kusurluluk ve Kusurluluğu etkileyen haller, ikincisi; hukuka uygunluk sebepleridir. Kusurluluğu etkileyen haller; 1- Hukuka uygunluk sebeplerinde sınırın aşılması (TCK.m.27), 2- Yaş küçüklüğü (TCK.m.31), 3- Akıl hastalığı (TCK.m.32), 4- Sağır ve dilsizlik (TCK.m.33), 5- Geçici nedenler, alkol veya uyuşturucu madde etkisinde olma (TCK.m.34), 6- Cebir ve tehdit dolayısıyla kişinin irade yeteneğinin etkilen- mesi (TCK.m.28), 7- Mücbir sebep, kaza ve tesadüf, zorunluluk hali dolayısıyla ki- şinin irade yeteneğinin etkilenmesi (TCK.m.25/2), 8- Hukuka aykırı fakat bağlayıcı emrin yerine getirilmesi (TCK.24.m.2/4), 9- Haksız tahrik (TCK.m. 29), ve 10- Çeşitli hata halleri (TCK.30/3-4) olarak belirtilmektedir 22 .
nol, konuyu kusurluluğu etkileyen haller şeklinde değil de, “İsnat Kabiliyetini (ce- zai mesuliyeti) ve suçluluğu (cezai ehliyeti) kaldıran veya azaltan sebepler” olarak bah- setmiştir. Detaylı bilgi için bkz. VİDAL-MAGNOL, s.148vd.; İtalyan yazar Pısapıa ise, “mesuliyet kabiliyetini kaldıran sebepler” şeklinde konuyu incelemiştir. Detaylı bilgi için bkz. PISAPIA, s.27. TBB Dergisi 2012 (101)
Selami TURABİ 273 Hukuka uygunluk sebepleri; 1- Kanun hükmünü (görevi) yerine getirme (TCK.m.24/1), 2- Meşru savunma (TCK.m.25), 3- Hakkın kullanılması (TCK.m.26/1) ve 4- İlgilinin rızası (TCK.m.26/2) olarak dört ana grupta toplan- mıştır. Yeni Türk Ceza Kanununda (YTCK), hukuki nitelikleri birbirin- den son derece farklı hukuka uygunluk sebepleri ile kusurluluk ve ku- surluğu etkileyen haller aynı başlık altında toplanmıştır. Ceza Kanu- nunun yapımı çalışmalarında kimi akademisyenler bölüm başlığının
iki kısım halinde düzenlenmesi talep etmişlerse de bu husus komis- yon tarafından kabul edilmemiştir. Ancak bölüm başlığının “Ceza So-
kusurluluğu etkileyen hallerin olmadığı anlamına gelmemektedir. Biz de bu makalemizde bu konuya dikkat çekerek yalnızca kusurluluğu etkileyen halleri incelemek istedik. III- HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLERİ İLE KUSURLUĞU ETKİLEYEN HALLER ARASINDAKİ AYRIMIN ÖNEMİ Hukuka uygunluk sebepleri; Ceza Kanunu tarafından yasaklanan bir fiil, yine Ceza Kanunu’nun özel bir hükmü veya diğer kanunlarda yer alan başka bir düzenleme ile meşru sayılıp cezalandırılmıyorsa bu duruma “hukuka uygunluk sebepleri” denilmektedir. Kusur veya kusurluluk, işlenen fiille ilgili olarak failin sorumlu tutulup tutulmayacağı konusundaki değer yargıları şeklinde tanım- lanmaktadır. Kusurluluğu etkileyen hallerin varlığı halinde kişi suç teşkil eden eylemden ya hiç sorumlu tutulmamakta ya da sorumlulu- ğu azalmaktadır. Hukuka uygunluk sebepleri ile kusurluluğu etkileyen haller ara- sında yapılacak bir ayrım, her şeyden önce yasa hazırlanırken belli bir suç teorisinden hareket edilip edilmediğinin tespiti bakımından önem-
Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller 274 lidir
23 . 5237 sayılı TCK, 765 sayılı TCK ile karşılaştırıldığında birçok maddesi bakımından çok büyük değişiklikleri beraberinde getirdiği gözlemlenmektedir. Yasanın özellikle Hata (TCK m. 30), İştirak (TCK m. 37-41) ile ilgili maddeleri ve yaptırımlar sistematiği yakından ince- lendiğinde bu değişiklikleri sadece madde bazlı değişiklikler olarak değerlendirme imkânı yoktur. Yasanın bu maddeleri takip edilen suç teorisi bakımından ciddi bir felsefe değişikliğine işaret etmektedir. Özellikle “haksızlık” teriminin suç teorisindeki sistematik anlamıyla beraber kanun metninde kullanılıyor olmasını bu değişimin doğrudan bir yansıması olarak görmek mümkündür 24 . Yasa koyucunun yasanın genelinde de esas aldığı suç teorisi ba- kımından Alman hukukuna paralel bir seyir izlediği gözlemlenmek- tedir. Ancak bugün için Alman hukuk çevrelerinde hukuka uygunluk sebepleri ile kusurluluğu kaldıran sebeplerin birbirinden tıpkı hukuka aykırılık ve kusurluluk gibi keskin bir şekilde ayrılması gerektiğine ilişkin görüşler ileri sürülmektedir. Hatta bizatihi Alman ceza huku- kunun bugünkü suç genel teorisi anlayışının temelinin bu olduğu söylenilebilir 25 . Böylesine bir ayrımın gerekliliğine ilişkin görüşler her şeyden önce kurumların dayanmış olduğu felsefi noktaların farklılı- ğından hareket etmektedir. Bu bağlamda ulaşılan pratik sonuçlarda farklılık arz etmektedir 26 . Yasa koyucunun yukarıda belirtilen maddelerde haksızlığı ve ku- surluluğu birbirinden ayıran farklı bir suç teorisi anlayışından hareket ettiği iddia edilse de, 5237 sayılı Kanun’un hazırlık çalışmalarını yürü- ten Adalet Komisyonunun Raporu’nda 27 ; bu maddelerin hukuki nite- liklerinin tartışmalı olduğu belirtilmiş, öğretide ileri sürülen görüşler açısından bağlayıcı olmamak için bölümde söz konusu edilen hukuki 23 Kusurluluğu ortadan kaldıran sebeplerle hukuka uygunluk sebepleri arasında yapılacak ayrımla ilgili olarak geniş açıklama için bkz.: KEÇECİOĞLU Elvan; Ku- surluluğu Ortadan Kaldıran Sebeplerle Hukuka Uygunluk Sebepleri Arasındaki Ayrımın TCK’nın Uygulanması Bakımından Pratik Sonuçları, TBB Dergisi, Sayı 87, 2010. 24 KEÇECİOĞLU, s. 300. 25 KOCA, Mahmut - ÜZÜLMEZ, İlhan; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Anka- ra 2008, s.117. 26 KEÇECİOĞLU, s.300. 27 Detaylı açıklamalar için bkz. 08.03.2004 tarih 1/593 esas ve 60 karar numaralı Adalet Komisyonu Raporu.
TBB Dergisi 2012 (101)
Selami TURABİ 275 kurumların salt hukuki sonucu göz önünde bulundurulmak suretiyle bir başlıklandırmaya gidildiği belirtilmiştir 28 .Ancak madde gerekçe- leri incelendiğinde yasa koyucunun söz konusu maddelerin hukuki nitelikleriyle ilgili olarak yorum yapmaktan kaçınmadığı gerekçelerde maddelerin hukuki nitelikleriyle ilgili geniş açıklamalara yer verildiği görülmektedir 29 .
beraberinde getirmiştir. Yaptırımlar 5237 sayılı TCK’nın üçüncü kıs- mında “Cezalar” ve “Güvenlik Tedbirleri” olarak iki başlık altında top- lanmıştır. Kusurluluğu etkileyen haller ile hukuka uygunluk sebepleri arasındaki ayrımda güvenlik tedbirlerinin önemi büyüktür. Kusursuz- luk sebebiyle kişiye ceza verilmediği hallerde fiilin tipikliği ve kişinin tehlikeliği devam ettiği için kişi hakkında güvenlik tedbirin uygulan- maktadır. Oysa bir eylemle ilgili olarak bir hukuka uygunluk sebebi varsa bu durumda fiil için ceza yaptırımı öngörülmediği gibi toplum açısından bir tehlikelilik de olmadığı için güvenlik tedbirine ihtiyaç duyulma- maktadır. Yine yasa koyucunun CMK’nın 223. maddesinde bu kurumların hukuki niteliklerini ve bunun sonucu olan ayrımları dikkate alan bir tasnife gittiği gözlemlenmektedir. Bu maddede kusurluluğu ortadan kaldıran sebeplerle hukuka uygunluk sebepleri arasında açık bir ay- rım yapıldığı görülmektedir. Buna göre eğer yapılan yargılama sonun- da olayda hukuka uygunluk sebeplerinin bulunduğuna dair bir yargı- ya varılacak olursa beraat kararı verilecektir. Eğer hukuka uygunluk sebepleri değil de kişi hakkında kusurluluğu ortadan kaldıran sebep- lerden birisinin bulunduğuna ilişkin bir yargıya varılacak olursa veri- lecek karar bu sefer ceza verilmesine yer olmadığına ilişkin bir karar olacaktır. Yasa koyucunun burada artık hukuka uygunluk sebepleri ve kusurluluğu ortadan kaldıran sebepler arasında açık bir ayrıma gittiği gözlemlenmektedir. 28 Eleştiriler için bkz. ÖZBEK, “TCK İzmir Şerhi”, s.274. 29
Söz konusu bölüm hazırlanırken Komisyona danışmanlık yapan akademisyenle- rin, bölümün Hukuka Uygunluk Nedenleri ve Kusurluluğu Etkileyen Nedenler olarak iki kısım halinde düzenlenmesi talebi komisyon tarafından kabul edilme- miştir. ÖZGENÇ, “Gazi Şerhi”, s. 251. Kusurluluk ve Kusurluluğu Etkileyen Haller Yüklə 199,98 Kb. Dostları ilə paylaş:
|