SiNDİRİm sistemi hastaliklari

İç organ aktinobasillozisi; Etkenlerin ilk lezyon oluşturduğu odaklarda metastaz yoluyla iç organlara (ösefagus, rumen, retikulum, barsaklar, trake, akciğer, karaciğer, diyaframa, seröz zarlar) yerleşir ve bu organlarda çok çeşitli fonksiyonel bozukluklara yol açabilir. Nadir görülmekle birlikte, rumen ve retikuluma yerleştiğinde fonksiyonel stenozlara neden olurlar.

Koyunlarda ise genelde yaşlı hayvanlarda, deri altı ve baş bölgesi lenf yumruları ile diğer organlarda granulom ve sert, soğuk ve sarımsı irin içeren apseler gelişir. Hayvanlarda yem alımının güçleşmesi ve hastalığın kronik seyirli olması nedeniyle aşırı zayıflama görülür. Akciğerlere metastaz yapması sonucu, sürekli bir burun akıntısı, öksürük ve solunum güçlüğü dikkati çeker. Hastalığın tüm vücuda generalize olması halinde ölüm gerçekleşir.

Teşhis: Klinik bulgulara göre teşhis edilebilir. Kesin tanı, apselere punksiyon yapılarak alınan içeriğin mikroskobik muayenesinde rozet tarzında dizilmiş aktinobasillus kolonilerinin tespit edilmesiyle konur. Hastalık en çok tuberculosis, lenfatik leukosis ve diğer apselerle karışır.

Prognoz: hastalığın lokalizasyonuna göre prognoz değişmekle birlikte, iç organ aktinobasillozunda prognoz kötüdür.

Tedavi: Hastalığın tedavisi genelde zordur ve operatif müdahale ve medikal tedavi önerilir. Lezyonların imkanlar dahilinde cerrahi yöntemlerle uzaklaştırılması veya apselerin açılarak, lugol solüsyonuyla irrigasyonlarının yapılması gereklidir. Operasyon sırasında apselerin kapsulasıyla birlikte çıkarılmaya çalışılır. Kapsulasıyla uzaklaştırılamayanlar iyotlu pomatlarla olgunlaştırıldıktan sonra alınır. Apselerin temizlenmesini takiben lokal antibiyotik uygulamaları yapılır. Operatif yolla tedavi edilemeyenlerde medikal tedavi uygulanır.

Medikal tedavi; Antibiyotik-sulfanamid tedavisi ile iyot tedavisini kapsamaktadır.

Antibiyotik-sulfanamid tedavi; En az 5 gün süreyle mümkünse antibiyogram test sonuçlarına göre antibiyotik-sulfanamid uygulamaları yapılır. Aktinobasilloziste streptomisin, aktinomikoziste penisilin etkili olmasına rağmen pratikte penisilin+streptomisin kombinasyonu ile birlikte yüksek dozda sulfonamidler kullanılır. Dil aktinobasillozunda streptomisin 1-2 gram, 2-3 gün arayla 3 kez lokal uygulanabilir.

İyot tedavi; Tedavide KI (5-10 gram 2-4 hafta süreyle oral), lugol solüsyonu (4-10 ml iv) ve NaI (% 10’luk 6 gr/100 kg Ca iv)‘den birisi kullanılabilir. Yine aynı amaçla 1 gr I + 12 gr KI + 18 gr NaI karışımı 100 ml distile suda çözdürülerek hazırlanan solüsyondan 15 ml/100 kg CA dozunda alınır ve 5 katı distile su ile dilüe edilerek 5-6 gün arayla 3 kez iv yolla uygulanır. İyot tedavisi (özellikle KI veya NaI) tek başına yapılabileceği gibi yukarıda bahsi geçen antibiyotiklerle de birlikte kullanılması önerilir. İyot tedavisinde bazen deride ekzantem, göz yaşı akıntısı, anoreksi, salivasyon ve deride kepeklenme gibi semptomlarla seyreden iyot alerjisinin (İyodismus) gelişebileceği unutulmamalıdır. Hayvanlarda göz yaşı akıntısı başladığında iyot tedavisine son verilmelidir. Klinik olarak ağır seyreden ve tedaviye cevap vermeyenler zaman geçirmeden kesime gönderilmelidir.