Siyasi. İDeolojiler

BİRLİKTEN DOĞAN GÜÇ - ANA TEMALAR
Faşizm, en az iki sebepten dolayı analizi zor bir ideolojidir. Bunlardan birincisi, faşizme, bir ideoloji 
olarak herhangi bir anlam atfedip atfedilemeyeceğine dâir arasıra ortaya çıkan şüphedir. Faşizm 
mantıklı ve tutarlı bir temelden yoksun olduğu için, Hugh Trevor-Roper’ın da tanımladığı gibi 
“dağınık fikirler yığını” (W oolf, 1981, s. 20) olarak görülmektedir. Meselâ Hitler, düşüncelerini sis­
tematik bir ideoloji olarak değil, sadece bir dünya görüşü olarak tanımlamaktadır. Bu bağlamda, bir 
dünya görüşü mantıklı analiz ve tartışmayı gerektiren bir kavram değil sadece teslimiyet ve bağlılığı 
gerektiren tamamıyla dinî bir görüş niteliğindedir. Faşistler, entelektüel anlamda dünyayı anlamayı 
sağlayan teori ve düşüncelerle ilgilenmediler çünkü politik hareketliliği sağlayacak düzeyde kapasi­
teye sahiptiler. Bununla birlikte, aşağıda açıklandığı gibi, fikirlere değil eyleme; akla değil ruha ya­
pılan karakteristik faşist vurgunun kendisi, Aydınlanma’nm rasyonalist yaklaşımı karşısında gerici 
bir tepki olarak başlı başına entelektüel ve felsefî bir değişimin ürünüdür.
İkincisi faşizm, bir fenomen olarak öyle karmaşık bir hâl almıştır ki, onun temel ilkelerini ya 
da faşizmin alt sınırlarını belirlemek mümkün olmadığı için bazen “genel (generic) faşizm” olarak 
bile adlandırılır. Faşizm nerede başlar ve nerede biter? Hangi rejimler ve hareketler gerçek anlamda 
faşisttir? İmparatorlukJaponyası mı, Vichy Fransası mı, Franco’nun İspanyası mı, Peronun Arjan- 
tini mi ya da Hitler’in Almanyası mı faşist olarak sınıflandırılabilir? Bu bölümün son kısmında ele 
alındığı üzere, Fransadaki milliyetçiler gibi çağdaş radikal sağ gruplar ve faşizm arasındaki bağlantı, 
tartışma konusudur. Bu gruplar faşist, neo-faşist, post-faşist ya da aşırı milliyetçi midir?
Faşizmin ideolojik tabanını, Ernst Nolte (1 9 6 5 ), sınırları aşmaya karşı durmak; A. J. Gregor 
(1969), tamamen karizmatik toplum oluşturmak; Roger Griffin (1993) aşırı milliyetçiliğin yeni­
den doğumu; Roger Eatwell (1996), radikal bütüncül nasyonel üçüncü yol olarak tanımlamaya 
çalışmışlardır. Şüphesiz her birisi faşizmin önemli bir yönünü öne çıkartsa da, tamamen şekilsiz 
faşist ideolojiyi tek cümlede formülleştirecek bir fenomen olarak ortaya koyamamaktadır. Belki ya­
pabileceğimiz, ana temalarını bir araya getirerek faşizmin yapısal temellerini belirlemek olacaktır. 
Bunlardan öne çıkan önemli başlıklar şunlardır:
►
Anti-rasyonalizm
►
Mücadele
►
Liderlik ve Elitizm
►
Sosyalizm
►
Aşırı milliyetçilik