Siyasi. İDeolojiler

21. YÜ ZYILD A ANARŞİZM
21. Yüzyıl’da sırf bir fantazi olarak anarşizm düşüncesinin tamamım yok saymak kolay olacaktır. 
Anarşizmin 20. Yüzyıl’lm ilk dönemlerinden bu yana önemli bir politik hareket olarak varlığını 
sürdürdüğü söylenemez, anarşizm herhangi büyük bir toplumda siyasetin yeniden inşasına da te­
mel oluşturmakta başarısız olmuştur. Ancak anarşizmin devam eden önemi, daha çok diğer poli­
tik öğretilere meydan okuduğu içindir; yoksa politik gücü kazanmaya ve kaybetmemeye ideolojik 
kaynak sağlamadığı için değildir. Anarşistler politik gücün baskıcı ve yıkıcı doğasını ön plana çı­
karmışlar, böyle yaparak liberalizm, sosyalizm ve muhafazakârlık gibi devletçi eğilimleri olan diğer 
önemli ideolojilere karşı durmuşlardır. Bu doğrultuda anarşizmin modern politik düşüncede artan 
bir etkisi olmuştur. Liberal eğilimler taşımalarına rağmen Yeni Sol ve Yeni Sağ’ın her ikisi de anar­
şist fikirlerin etkilerini taşırlar. Yeni Sol, 1960 ve 70’lerin başında öğrenci hareketleri, sömürge kar­
şıtlığı, feminizm ve çevre hareketleri gibi etkin olan hareketlerin birçoğunu kuşatmıştır. Yeni Solun 
birleştirici teması “özgürlük” hedefiydi; Yeni Sol bireysel mutluluğu hedefledi, anarşizmden açıkça 
etkilenerek eylemci siyasetin doğrudan harekete ve yaygın protestoya dayalı biçimini destekledi.

---

Noam Chomsky (1928-....)
Amerikalı dil teorisyeni ve radikal entelektüel. Chomsky'nin 
Syntactic Structures (Söz Dizimsel 
Yapılar,
1957) çalışması insanların dil öğrenmede doğuştan bir kapasitelerinin varolduğunu id­
dia ederek dil çalışmalarında bir devrime sebep olmuştur. Bireylerin ahlâkî duyarlılıklarına saygı 
duyan ve tüm sosyal kurumlara da kuşkuyla bakan Chomsky'nin politik radikalizmi, anarşist 
inançlara dayanır.
Zâlim otorite ile ilgili değerlendirmeleri, Amerikan dış politikasını neo-sömürgeci ve militarist 
olarak nitelendirdiği otuzun üzerindeki kitabında açıkça ifade edilir. Önemli eserleri şunlardır: 
American Power and 
New Mandarins (Amerikan iktidarı ve Yeni Manderin,
1965), 
New Military Humanism
( 
Yeni Askerî Hümanizm,
1999) ve 
9/7 7 (2003). Amerikan demokrasisine eleştirilerini ve medyanın sıradan vatandaşları manipüle etme kapasitesini 
vurguladığı 
Manufactring Consent
(Rızanın imalâtı,
Edward Harman ile birlikte, 1988) Chomsky, Amerika'da ilk sırada 
gelen politik muhaliftir.
______________________________________________________________________________________ /
Yeni Sağ da bireysel özgürlüğün önemini vurgular ancak bireysel özgürlüğün sadece piyasa rekabe­
ti ile güvence altına alınabileceğine inanır. Anarko-kapitalistler devlet müdahalesinin zararlarının 
altını çizerek serbest piyasa ekonomisinin yeniden keşfinde önemli olmuşlardır.
21. 
Yüzyıl’da anarşizmin kaderi diğer politik düşünürlerin ve geleneklerin canları istediklerin­
de yaralanacakları bir düşünce avuzu olmaktan daha fazlası değil midir? Anarşizmin artık sadece 
felsefî önemi mi vardır? Anarşizmin geleceğinin daha iyimser bir tablosu yapılabilir. Anarşizmin 
süre giden önemi, onun farklı karakterinde gizlenmiştir. Siyasî mücadelelere ve sınıf çatışmalarına 
ilâveten anarşizm; kirlilik ve çevresel yıkım, tüketicilik, kentsel kalkınma, cinsiyet ilişkileri ve kü­
resel eşitsizlik gibi hareketlerin adresi hâline gelmiştir. Küreselleşme karşıtı hareket veya modern 
kapitalizm karşıtı hareket, ideolojik güçlerin geniş bir koalisyonu olarak ifade edilse de bu kav­
ramların birçoğu anarşist özellikler taşımaktadır. Örneğin küreselleşme karşıtı harekete en önemli 
teorik etkide bulunan Noam Chomsky’nin fikirleri anarşist kabullere dayanır. Anarşizmin bir kitle 
hareketi olmaktan artık çıktığını iddia etmek önemli bir ayrıntıyı gözden kaçırmaktadır. Dünyanın 
artan bir şekilde karmaşık ve bölünmüş bir hâle gelmesi, kitle politikalarının kendi kendine ölmesi 
demektir. Post-modernizmin (bkz. s. 306) meydan okumalarına karşı, bireycilik (bkz. s. 45), 
bölüşümcülük, adem-i merkezîleşme ve eşitlik gibi değerlerle olan birlikteliğinden dolayı anar­
şizm, diğer siyasî öğretilere nazaran daha donanımlıdır.