Siyasi. İDeolojiler

Dinî Fundamentalistler, 
tarihe karşı çelişik tutumlara sahiptirler. İdeal geçmişe kıyasla şimdiki zamanı ahlâki 
ve mânevi bakımdan yozlaşmış görseler de modernist açıdan sosyal yeniden yapılanmayı benimserler.
_______________________________________________ ._______________________________________________
J
rin reformları, dünya çapındaki ideolojik tartışmaların dengesini derinden değiştirmiştir. Ancak 
bu sürecin “tarihin sonuna denk düşüp düşmediği tartışmaya açıktır. “ Tarihin Sonu” tezinin bir 
zorluğu, ileri sürülmesinin hemen ardından yeni ideolojik güçlerin yüzeye çıkmış olmasıdır. 20. 
Yüzyıl boyunca liberal demokrasi önemli bir ilerleme kaydetmiş olabilir, ancak yüzyıl sona erer­
ken çok farklı ideolojilerin yeniden canlandığı açıkça görülüyordu; bu özellikle etkisi Asya ve Af- 
rikadaki Müslüman ülkelerden eski Sovyetler Birliğine ve de sanayileşmiş Batıya uzanan siyasî 
İslâm için geçerliydi. Örneğin, Sovyetler Birliği ve D oğu Avrupadaki “ komünizmin çöküşünün 
liberal demokrasinin nihaî zaferi için fırsat yaratmış olmaktan daha ziyade; milliyetçilik, ırksalcılık 
(bkz. s. 226) ve dinî fundamentalizmin önünü açmış olması muhtemeldir.
Fukuyama’nın tezinin altında klasik liberalizmden alınan ve endüstriyel kapitalizmin bütün 
toplum üyelerine sosyal hareketlilik ve maddî güvence sunduğuna dâir iyimser bir inanç yatar; 
böylece bu durumu her vatandaş mantıklı ve cazip bulacaktır. Başka bir ifadeyle “iyi bir toplum” ya­
pısı konusunda geniş ve hatta evrensel bir uzlaşmaya varılabilir. Yine de söz konusu durum ancak, 
bütün büyük sosyal grupların çıkarlarını karşılamaya ve tek tek vatandaşların en azından önemli 
bir kısmının arzularını yerine getirmeye yetkin bir toplum yapılandırılabilirse elde edilebilir. Kapi­
talist piyasanın ortaya koymuş olduğu çaba ve verimliliğe rağmen kapitalizmin, bütün sosyal sınıf­
lara ve bireylere eşit davrandığı söylenemez. Böylece ideolojik çatışma ve tartışmalar, liberalizmin 
dünya çapında zafer elde etmesiyle 20. Yüzyıl’ın bittiği ileri sürülemez; aynı biçimde, 19. Yüzyıl’ın 
sonunda sosyalizmin “kaçınılmaz” zaferi öngörülmüştü.

---

Post-Modernizm 
[Postmodernism]
a
Post-modernizm, başta genel Batılı sanat, mimari ve kültürel gelişmelerdeki deneysel hareketleri tarif etmek için 
kullanılan karmaşık ve kafa karıştıran bir kavramdır. Sosyal ve siyasî analiz aracı olarak post-modernizm, sanayileş­
me ve sınıf dayanışması özelliği taşıyan topluluklardan gittikçe daha bölünmüş ve çoğulcu "bilgi" topluluklarına 
doğru kaymayı öne çıkarır; bu toplumlarda bireyler, üreticiden tüketiciye dönüşür; bireycilik sınıf, din ve ırk bağlı­
lıklarının yerini alır. Post-modernistler, kesinlik diye bir şeyin olmadığını ileri sürerler; mutlak ve evrensel doğrular 
tepeden bakan birer yorum olduğundan bunlardan vazgeçilmelidir. Bunun yerine söylem, tartışma ve demokrasi 
vurgulanmalıdır.