Siyasi. İDeolojiler

T A R İH İN SO NU M U ?
Daha geniş bir perspektif, Francis Fukuyama tarafından “The End o f History” ( “Tarihin Sonu”, 
1989) makalesinde benimsenmiştir. Bell’in aksine Fukuyama, siyasî fikirlerin geçersiz olduğunu ile­
ri sürmedi; aksine, belirli bir fikirler setinin, yani Batılı liberalizmin, bütün rakipleri karşısında galip 
geldiğini savundu. 1945’te faşizm yenilmişti ve Fukuyama, 1989’da D oğu Avrupa’da komünist y ö ­
netimin çökmesinin Marksizm-Leninizmin dünyaca önem taşıyan bir ideoloji olarak geçip gittiğine 
inanmaktadır. Tarihin sonu ile Fukuyama, fikirler tarihinin ve onunla birlikte temel ideolojik tartış­
manın bittiğini kasteder. Ona göre bütün dünyada liberal demokrasi talebi konusunda bir uzlaşma 
vardı, liberal demokrasi ise piyasa veya kapitalist ekonomi ve açık, rekabetçi bir siyasî sistemdir.
Şüphesiz 1989-1991 D oğu Avrupa Devrimleri ve Çin gibi ayakta kalan komünist rejimle-

---

Liberaller, 
tarihi, bilgi ve anlayışın birikmesi ile her neslin bir öncekine göre daha da ilerlediği bir süreç olarak 
görürler. Liberaller, bunun genelde devrim ile değil, tedrici ve artarak bir yeniden şekillenme ile gerçekleştiğine 
inanırlar.
Muhafazakârlar, 
tarihe gelenek ve ilerlemeye çok az yer veren devamlılık açısından bakarlar. Geçmişin dersi, 
şimdi ve gelecekteki davranışlar için rehberlik eder. Gerici muhafazakârlar, tarihin düşüşte olduğuna inanır ve 
daha önceki zamanlara dönüşü arzu ederler.
Sosyalistler, 
gelişmeci bir tarih görüşünü benimserler ve sosyal ve kişisel gelişmeye vurgu yaparlar. Marksist- 
ler, sınıf çatışmasının tarihi ileri götürdüğüne ve sınıfsız, komünist bir toplum un tarihin son noktası olduğuna 
inanırlar.
Faşistler, 
tarihe yozlaşma ve bozulma, yani geçmiş "altın çağın" düşüşü, süreci olarak bakarlar. Yine de ulusal 
yeniden doğuş ihtimâlini koruyan bir döngüsel tarih teorisini benimserler; bu da, genelde, şiddetli çatışma ve 
savaş ile olur.