Siyasi. İDeolojiler

Yeni Hıristiyan Sağı
Kiliseye giden Hıristiyan sayısı bakımından ABD, Batılı ülkelerin en dindarıdır. Yaklaşık 60 milyon 
Amerikan vatandaşı “yeniden doğduğunu” iddia ediyor ve bunların yarısı kendilerini fundamen­
talist olarak görüyor. Bu, büyük ölçüde, Amerika’nın zulümden kaçmak isteyen dinî tarikatlar ve 
hareketler için bir barınak sağlaması gerçeğini yansıtıyor. 20. Yüzyıl’da İncil’in liberal görüşünü 
benimseyen modernistler ve kitabî anlamını kabul eden muhafazakârlar (daha sonra “fundamen­
talistler”) arasında Amerikalı Protestanlık içinde şiddetli çatışmalar gerçekleşmiştir. Yine de bu tür 
dinî tutku ve görüşler, büyük ölçüde özel hayatla ve ev ile sınırlıydı. Dinî gruplar nadiren aktif si­

---

yasete çekiliyordu, girdikleri zaman da pek başarılı olamıyorlardı. Yasaklama dönemi, 1920-1933, 
önemli bir istisna idi. 1970’lerin sonlarında ortaya çıkan Yeni Hıristiyan Sağı, “Amerika’yı İsa’ya 
döndürme” girişimlerinde din ve siyaseti birleştirmeye çalışması bakımından yeni bir gelişme idi.
“Yeni Hıristiyan Sağı”, temelde ahlâkî ve sosyal meselelerle ilgilenen ve “Hıristiyan kültürü” 
olarak nitelendirdikleri konuları korumayı veya yeniden oluşturmayı amaçlayan geniş bir koalis­
yon grubunu tarif eden bir şemsiye kavramdır. Bu gelişmenin ardında iki sebep vardır. Birincisi, 
1945 sonrası dönem i Amerikası’nda, her yerde olduğu gibi, kamusal alanın yoğun biçimde ge­
nişleme tecrübesidir. Örneğin 1960’ların başlarında Yüksek Mahkeme, Amerikan okullarında 
dua edilmesine karşı hüküm verdi (çünkü dinî özgürlükleri garanti altına alan İlk Tâdilât’a [First 
Amendment] aykırıydı), sivil haklar kanunu istihdam kotasına ve okullarda ayrımcılığın sona erdi­
rilmesine neden olmuştu ve özellikle Lyndon Johnson’ın “Büyük Toplum” girişiminin bir parçası 
olarak refah, kentsel gelişim ve diğer programlarda hızlı bir artış görülmüştü. Bunun sonucunda 
“ Tanrıdan korkan” birçok güneyli muhafazakâr, geleneksel değer ve hayat tarzlarının tehdit edildi­
ğini ve Washington kökenli liberal gelişmenin bunda parmağı olduğunu düşündü.
İkinci faktör, gelişimleriyle geleneksel sosyal yapıları tehdit eden siyahileri, kadınları ve eşcin­
selleri temsil eden grupların özellikle kırsal kesim Amerikasında siyasî önem kazanmasıydı. “Gele­
neksel aile değerleri’ nin yeniden oluşturulması amacıyla kampanya yürütmek için 1970’lerde Yeni 
Hıristiyan Sağı ortaya çıktığında özel amaçları arasında “olumlu eylem” (siyahiler lehine pozitif 
ayrımcılık), feminizm (özellikle önerilen Eşit Haklar Kanunu) ve eşcinsel hareketi vardı. 1980’ler 
ve 1990’larda bu ahlâk politikası, kürtaj karşıtlığı konusu ile birleştirildi.
Bu konulara değinmek için özellikle tanınmış Tele-Evanjelist ile harekete geçirilen bir dizi ör­
güt ortaya çıktı. Bunlara, Dinî Yuvarlak Masa (Religious Round Table), Hıristiyan Sesi (Christian 
Voice), Amerikan Geleneksel Değerler Koalisyonu (American Coalition for Traditional Values) ve 
hepsinden önemlisi Jerry Falwell tarafından 1980’de kurulan Ahlâkî Çoğunluk (Moral Majority) 
dâhildir. Kürtaj karşıtı harekette Katolikler önde olsa da Yeni Hıristiyan Sağı gruplar, “İncile ina­
nanlar” olarak kitabî hatasızlığı kabul eden ve kişisel olarak İsa’ya dönme tecrübesini hayatış olma­
ları anlamında “yeniden doğduklarına” inanan Evanjelik Protestanlar sırasından destek almışlardır. 
Yine de Evanjelikler arasında bölünmeler vardır, örneğin kendilerine fundamentalist adı veren ve 
inanmayan toplumlardan uzak durmaya çalışanlar ile Kutsal Ruh’un peygamberlik ve iyileştirme 
yeteneği verilen bireyler aracılığıyla işlerlik gösterebileceğine inanan Allah’ın lütfuna nail olanlar 
arasında görüş ayrılığı vardır. 1980’lerden beri Ahlâkî Çoğunluk (Moral Majority) ve diğer benzer 
gruplar, kampanya finansmanı sağladılar ve liberal veya “şeçme taraftarı” Demokratları hedef alan 
ve kürtaja muhalefete dayalı bir sosyal ve ahlâkî gündemi kabul etmeleri ve Amerikan okullarında 
duaların yeniden uygulanmasını sağlamaları için Cumhuriyetçileri destekleyen örgütlü bir seçmen 
kayıt girişiminde bulunmuşlardır. Ronald Reagan’ın 1980’lerde bu gündemi kabul etme isteği, bu 
Yeni Hıristiyan Sağı’nın ekonomi ve dış siyaset gibi hem geleneksel hem de ahlâkî konulara önem 
verdiğini gösteriyor. Ancak Reagan, Hıristiyan sağının içeriğini benimsemiş ve Yüksek Mahke- 
me’ye “hayat lehine” atamalar yapmış olsa da, ahlâkî gündemi yerine getirmede başarısız oldu.

---

Reagan döneminin sonuna kadar Yeni Hıristiyan Sağı nın etkisi iniş çıkışlar göstermiştir. Rea- 
gan’ın halefi Baba George Bush, “onlardan biri” değildi (örneğin 1980’e kadar kürtajı desteklemiş­
ti) ve vergiyi artırmayacağına dâir verdiği seçim kampanyası vaadini yerine getirmedi. Bu, Hıristi­
yan sağının kendi başkan adayını çıkarmasına ve Tele-Evanjelist Pat Robertson’ın 1992’de başarı­
sız Cumhuriyetçi adaylığına neden olmuştur. Robertson’ın başarısızlığı ve Reagan ve Bush’un bu 
konuya eğilmemesi, hareketin karşı çıktığı iki temel bloğu vurguluyor. Hıristiyan Sağının siyasî 
temelini beyaz Evanjelik Protestan topluluğunun ötesine götürememesine ilâveten ABD gibi ç o ­
ğulcu topluluklardaki kitle partileri, tek bir sosyal, etnik veya ilgi alanı ile sınırlı kalamaz. Bu sorun­
lara tepki olarak Evanjelik hareketinin bazı unsurları militan stratejiler benimsemişlerdir. Buna bir 
örnek militias adlı kişilerin ortaya çıkmasıdır; bunlar Hıristiyan vatanseverler (Christian Patriots) 
gibi gölge gruplardan etkilendiklerini söylerler ve 1995’teki Oklahoma Bombalaması gibi örnek­
lerle kendini gösteren terör kampanyalarını başlatmışlardır.
Ancak Hıristiyan Sağı, 2000 yılında George W. Bush’un seçilmesiyle büyük bir destek aldı. 
Bush’un kendisi ve başkan yardımcısı Dick Cheney da dâhil olmak üzere Bush kabinesinin bir 
kısmı “yeniden doğm uş” Hıristiyanlardan oluşuyor ve aynı zamanda önde gelen Evanjelik John 
Ahcroft da başsavcı tayin edilmişti. Bundan dolayı 11 Eylül’ün ardından Bush yönetiminin İsrail’e 
desteğini arttırdığını ve bunun Eski Ahit te Filistin’in “ Yahudilerin toprakları” olarak tasvir edilme­
sine dayandırıldığı ileri sürülmüştür.