Soft skills for engineers – lecture 13. 13-mavzu. Notiqlik san’ati va taqdimot ko’nikmalari reja

Nutqni tayyorlash

Shunday qilib, nutqni tayyorlash nutqdan ancha oldin boshlanadi va bir necha bosqichlardan iborat, masalan, nemis olimi X. Lemmermanning taklifiga ko'ra,:

1. 
   materiallarni yig'ish,
   
2. 
   materiallarni tanlash va uni tashkil etish,
   
3. 
   materiallar haqida o'ylash,
   
4. 
   tezis yoki rejani tayyorlash,
   
5. 
   uslubiy dizayn,
   
6. 
   nutq matnini yozish,
   
7. 
   ruhiy rivojlanish,
   
8. 
   nutq namunasi.
   

Birinchi tayyorgarlik bosqichidan tashqari, keyingi bosqich-muayyan ishlashga tayyorgarlik. Bu mavzu, maqsadlar, tomoshabinlar tarkibiga bog'liq bo'lgan nutq turi bilan belgilanadi.

Nutqni tayyorlash uning mavzusini aniqlash bilan boshlanadi. Mavzu mavhum bo'lishi kerak emas, balki tinglovchilar uchun aniq va tushunarli bo'lishi kerak, aniq va qisqacha mavzu muallifning tayyorgarligini aniqlab beradi.

5. 
   Mavzu tanlash
   

Mavzu, agar tanlangan barcha jihatlar yoritilgan bo'lsada, xulosa ma'ruza mazmunidan mantiqiy ravishda kelib chiqqan va tinglovchilar uchun hamma narsa ayo va aniq bo'lishi kerak.
Keyin nutqning maqsadi aniqlanadi, chunki:

1. 
   bitta holatda maqsad tinglovchini xabardor qilishdir,
   
2. 
   ikkinchisida tinglovchini boshdan kechirishga majbur qilish,
   
3. 
   uchinchisi-muallifning pozitsiyasini qabul qilishdir.
   

6. 
   Nutqining turlari
   

Shunday qilib, axborot nutqining vazifasi tinglovchilarga yangi bilim berishdir. Axborot nutqida faktlar, voqealar, fikrlar va xulosalar mavjud.
O'yin-kulgi nutqi tinglovchilarga zavq berish, stressni kamaytirish uchun mo'ljallangan.
Tashviqot nutqlari tinglovchilarni ishontiradi, ilhomlantiradi, harakatga undaydi. Ko'pincha bu maqsadlar birlashtirilgan bo’ladi.
Tayyorgarlikning zarur elementi tinglovchilar tarkibini va vaziyatni baholashdir.
Notiq oldindan tinglovchilarning taxminiy sonini, tomoshabinlarning ijtimoiy tarkibini, yoshini, ta'lim va madaniy darajasini, fuqaroligini bilishi kerak.
Bundan tashqari, nutq ijro etiladigan joyni - katta zalda, kichik xonada, tanlangan xonaning akustikasi nima ekanligini, tinglovchilarga yaqin bo'lishini bilish kerak.
Ishning keyingi bosqichi muayyan ishlash uchun materialni tanlashdir.
Ma'ruzachi rasmiy hujjatlarni, ma'lumotnoma va ilmiy-ommabop adabiyotlarni o'rganishi, kuzatuvlar va fikrlarni umumlashtirishi kerak. Ushbu ish davomida yozuvlarni yozib olish, takliflar, raqamlar, faktlar yozish, kartotekani saqlash tavsiya etiladi.

7.