Soliq haqida umumiy tushuncha 01 Soliqlarning turlari va funksiyalari 02 Umumdavlat soliqlari va ularning tarkibi

Umumdavlat soliqlari hamda mahalliy soliqlar
Tuzuvchi:Fayzulloyev Ziyodullo
REJA
Soliq haqida umumiy tushuncha
01
Soliqlarning turlari va funksiyalari
02
Umumdavlat soliqlari va ularning tarkibi
03
Mahalliy soliqlar va ularning tarkibi
04
Soliq nima?

• Davlat tomonidan amaldagi qonunlar asosida yuridik va jismoniy shaxs (alohida fuqaro va korxona)larning daromadi yoki mol-mulkidan undiriladigan va byudjetga oʻtkaziladigan majburiy toʻlov.
• Soliq davlat byudjeti daromadlarining asosiy manbai va davlat iqtisodiy siyosati vositalaridan biri hisoblanadi.
• Soliqlarni yigʻimlar va bojlardan farqlash darkor. Yigʻim va bojlar maʼlum bir hatti-harakatni bajarilishi uchun undiriladigan toʻlovlardir.

• Soliqning kelib chiqishi davlatning paydo boʻlishi bilan chambarchas bogʻliq boʻlib, juda qadimiy tarixga ega. Tarixiy manbalarda bundan 3.760 yil muqaddam Bobil davlatida Xammurapi qonunlari bilan soliqlarning joriy etilgani toʻgʻrisida maʻlumotlar uchraydi.
• Hozirgi davrda ham davlat bajaradigan vazifalarni mablagʻ bilan taʼminlash muammosi soliqlarning obyektiv zarurligini keltirib chiqaradi. Davlat daromadlari manbalari tarkibida soliqlar salmoqli oʻrinni egallaydi. Masalan, davlat byudjeti daromadlarining 70-90% soliq hisobiga taʼminlanadi.

Qadimda soliqlarning kelib chiqishi
Oʻzbekiston Respublikasida soliq tizimining huquqiy asoslari, uni toʻlovchilarning huquqlari hamda majburiyatlari, soliq ishlarini yuritish tartiboti, birinchi prezident Karimov davrida, 1997 yil 24 aprelda qabul qilingan va 1998 yil 1 yanvardan amalga kiritilgan Oʻzbekiston Respublikasining soliq kodeksi bilan belgilanadi.
Soliq kodeksi
Soliqlarning turlari
Undirish usuliga koʻra, toʻgʻri va egri soliqlarga boʻlinadi.
tovar (xizmat)lar narxlariga yoki tariflarga kiritish moʻljallangan va keyinchalik tovarlar isteʼmolchilariga yuklanadigan soliq.
Egri soliqlar
To`g`ri soliqlar
mulk va daromadga bevosita joriy qilinadi va soliq toʻlovchi tomonidan oraliq vositachilarsiz toʻlanadi. Keng tarqalgan turlari: qoʻshilgan qiymat soligʻi, daromad soligʻi, meros hamda hadya soligʻi, tovar aylanmasi soligʻi, savdo soligʻi, eksport-import soligʻi va boshqalar.
Davlat tuzumi xususiyatlariga koʻra, soliq tizimi umumdavlat (Markaziy) va mahalliy (maʼmuriy-hududiy birliklar) soliqlar va yigʻimlardan tashkil topadi.
O`zbekistan Respublikasida joriy etilgan umumdavlat
Soliqlari:

• yuridik shaxslardan olinadigan daromad soligi;
• jismoniy shaxslardan olinadigan daromad soligi;
• qoʻshilgan qiymat soligʻi;
• aksiz soligʻi;
• yer osti boyliklaridan foydalanganlik uchun soliq;
• ekologiya soligʻi;
• suv resurslaridan foydalanganlik uchun soliq.

Umumdavlat soliqlari har yili qonuniy tartibda belgilanadigan normativlar boʻyicha tegishli byudjetlar oʻrtasida taqsimlanadi.

Umumdavlat soliqlari

Umumdavlat soliqlari

30%
45%
60%
80%
Content
Content
Content
Content
90%
Content
Daromad solig`i
Yuridik va jismoniy shaxslarning soliq solinadigan jami daromadlaridan undiriladigan to`g`ri soliq.
Qo`shilgan qiymat solig`i
Ishlab chiqarish va muomala jarayonlarining barcha bosqichlarida yaratilgan qo`shilgan qiymatning bir qismini davlatning byudjetiga olish shakli
Aksiz solig`i
Keng istemol tovarlari,eng muhim xom-ashyolarga,shuningdek xizmatlar uchun davlat tomonidan solinadiga soliq turi.
Suv resurslari uchun soliq
Yuridik va jismoniy shaxslar suvdan foydalanganliklari uchun davlatga to`laydigan soliq.
Ekologiya solig`i
.Ekologiyaga yetkazilgan zararlarni qoplash uchun undiriladigan soliq
O`zbekistan Respublikasida joriy etilgan mahalliy
Soliqlari:
Mahalliy soliq va yigʻimlar mahalliy byudjetga oʻtkaziladi.

• mol-mulk soligʻi;
• yer soligʻi;
• reklama soligʻi;
• avtotransport vositalarini sotganlik uchun soliq;
• ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish soligʻi;
• savdo-sotiq huquqi uchun yigʻim;
• obodonchilik ishlari uchun yigʻim va boshqalar.

Mahalliy soliqlar

Mahalliy soliqlar

mulk huquqi, egalik qilish huquqi, foydalanish huquqi yoki ijara huquqi asosida yer uchastkalariga ega bo’lgan yuridik shaxslardan olinadigan soliq.
Yer solig`i
Yuridik va jismoniy shaxslardan mol-mulk obyekti sifatida mavjuda bo`lgan mulk evaziga undiriladigan soliq
Mol-mulk solig`i
Bu istemolga asoslangan soliq bo`lib,butun ta`minot zanjiri bo`ylab emas,balki oxirgi istemolchiga sotishdan olinadi.
Savdo sotiq solig`i
O`z mahsulotini reclama qiluvchi shaxslar to`laydigan soliq
Reklama solig`i
2021-yil statistik ma`lumotlari asosida tayyorlandi