So„z borgan. Shuningdek maqollarning xalqimiz madaniyatida tutgan o„rni ayrim maqollar misolida tahlil qilingan

Academic Research in Educational Sciences 
Volume 3 | Issue 4 | 2022
ISSN: 2181-1385 
Cite-Factor: 0,89 | SIS: 1,12
DOI: 10.24412/2181-1385-2022-4-836-839 
SJIF: 5,7 | UIF: 6,1 
 
 
 
 
838
 
April, 2022 
https://t.me/ares_uz Multidisciplinary Scientific Journal 
К. Jo‟rayev o„zining “Tarjima san‟ati” nomli kitobida tarjimachilik faoliyatiga 
alohida to‟xtalib, ushbu tarifni keltirib o‟tgan: “Тarjimachilik ishi- milliy adabiyotlarni 
o‟zaro ayirboshlash, birida uchraydigan milliy biqiqlik va kamchilikni ikkinchisida 
bartaraf qilishga imkon beruvchi eng ishonchli vositalardan biri. Tarjimon esa shu ijodiy 
jarayonni amalga oshiruvchi adib”[5]. Albatta tarjima faoliyati bilan shug‟ullanish bu – 
millatlar o‟rtasidagi do‟stlik rishtalarini mustahkamlashga, an‟ana va urf – odatlarga 
hurmat, ayrim kamchilliklar bo‟lsa, tarjima qilinganda tuzatilishiga ham sabab bo‟ladi. 
Maqol – donolik, donishmandlik ramzi. Uni to‟g‟ri o‟qib, to‟g‟ri anglash va boshqalarga 
yetkazish alohida layoqatni talab qiladi. Bunda g‟o‟rlik, mas‟ulyatsizlikka erk berib 
bo‟lmaganidek, bilib-bilmay o‟zlashtirishga ham yo‟l qo‟yib bo‟lmaydi. Maqollarni 
nashrga tayyorlab, uni ko‟pchillikka manzur etaman, degan odam avval uni mag‟zini 
chaqib ko‟rishi kerak. 
Xalq og‟zaki ijodi namunalarida – doston, qo‟shiq, maqol yoki metal bo‟lsin- birgina 
so‟zning o‟zgarishi bilan matn ma‟nosi butunlay o‟zgarib ketishi, ohangi, badiiyatiga 
putur yetishi mumkin. 
 
NATIJALAR VA MUHOKAMA
Maqoli va matallar xalq aql – idrokining mahsuli, uning hukmi, ko‟p asrlik 
tajribalari, turmushdagi turli hodisa – voqealarga munosabati demakdir. “Maqol 
kundalik hayotda kishilarning bir birlariga munosabatlarida yaratiladi”[6]. Xalq maqoli – 
xalqning mulkidir. Maqol qayg‟usi – xalq qayg‟usi, maqol g‟azabi – xalq g‟azabi, maqol 
kulgusi – xalq kulgusi va maqol kinoyasi – xalq kinoyasi demakdir. Shu o‟rinda shuni 
takidlash mumkinki, maqol yaratmagan birorta til, maqol ishlatmagan bironta xalq yo‟q 
bo‟lmasa kerak.
Soha olimlari tomonidan ko‟plab ilmiy izlanishlar olib borilgan va bugubgi kunda 
ham davom ettirilmoqda. Shu bilan birga maqollarni ham alohida turkum va 
yonalishlarga ajratilagnigini ko‟rishimiz mumkin. Jumladan: do‟stlik, vatanga sadoqat, 
vafodorlik , ilm va ko‟plab yonalishlari bor. Do‟stlik haqidagi maqollarga to‟taladigan 
bo‟lsak, avvalo maqollar turli xalqlar o‟rtasidagi munosabatlarni mustahkamlashini ham 
inobatga olishimiz zarur.
Dunyoda hamma xalqlarning tillarida ham do‟stlik, birodarlik, hamjihatlik va 
hamkorlik to‟g‟risida juda ko‟p maqollarni uchratamiz. Sharq xalqlarida ham do‟stlik 
to‟g‟risida ajoyib maqollar yaratilgan. Boshqird maqoli “Xalqlarning do‟stligi – ularning 
boyligidir” yoki Gruzin maqoli “Daraxt tomiri bilan, odam do‟stlari bilan ” Tatar 
maqoli “Qushning kuchi qanotida, odamning kuchi do‟stlikdadir ” degan g‟oya ilgari 
surilganligini ko‟ramiz. Yuqorida keltirilgan maqollarda shakl 
o‟zgargani bilan mazmun saqlangan yani bir xil g‟oya va maqsadga 

---