Sportda doping nazorati

Peshob xaydovchi vositalar (diuretiklar)
Peshob xaydovchi vositalar (diuretiklar) – masalan, furosemid, xlortalidon, 
amilorid, atsetazolamid. Sportda ulardan uchta sababga ko‘ra foydalaniladi. Vazn 
toifasi mavjud sport turlarida diuretiklar qisqa vaqt ichida tana vaznini 
kamaytirishga yordam beradi. Shuningdek, gimnastika, figurali uchish yoki 
bodifitnes sport turlarida diuretiklar yordamida sportchining tashki ko‘rinishi 
yaxshilanadi. Suvsizlanish tana mushaklarining shaklini yana-da aniqroq qilib 
ko‘rsatadi. Va, nihoyat, intensiv peshob ajralishi organizmdan boshqa doping 

---

52 
vositalarni xaydashni yoki peshob zichligining kamayishi hisobiga ulrani 
yashirishni taʼminlaydi. 
Lekin diuretiklar organizmning suv-elektrolit muvozanatini jiddiy 
buzilishiga, qon bosimining keskin pasayishiga, yurak ritmining buzilishiga va 
to‘satdan o‘lim xolatiga olib kelishi mumkin. 
Peptid gormonlar
Peptid gormonlarga misol qilib insulin, o‘sish gormoni, eritropoetinni 
ko‘rsatish mumkin. Yoshlarda o‘sish gormoni gigantizmga (juda baland bo‘y 
o‘sish), kattalarda esa – akromegaliyaga, yaʼni tananing ayrim qismlarining, asosan 
qo‘l va oyoq panjalarining patologik kattalanishiga olib keladi. Buyraklarda ishlab 
chiqadigan eritropoetin qon eritrotsitlarini ishlab chiqishi va rivojlanishinin 
tartibga soladi. Uni isteʼmol qilish yuqori balandlik sharoitida uzoq muddatli 
mashg‘ulotlar natijasini yaxshilashga qaratilgan. Lekin bunda qon quyilishining 
oshishi va o‘z navbatida qon tomirlarining trombozi, keyinchalik miokard infarkti 
va ko‘pincha uyqu paytida o‘lim xolatini vujudga keltirishi suskin. Deyarli barcha 
yuqorida ko‘rsatilgan doping vositalari dori-darmon sifatida qo‘llaniladi. Ammo 
bunda ular shifokor nazoratida isteʼmol qilinadi. Bemorga jismoniy yuklamalar 
buyurilmaydi, u turli ximoyalovchi preparatlardan foydalanadi va maxsus parhezli 
taomlarni isteʼmol qiladi.