Sportda doping nazorati

Anabolik steroidlar
Sportchilar o‘rtasida eng ommabop doping vositalardan biri – bu anabolik 
androgen steroidlar (anaboliklar). Bu erkaklarning testosteron tabiiy jinsiy 

---

51 
gormonining sintetik analogidir. Anaboliklar organizmga ikki xil taʼsir ko‘rsatadi: 
bir tomondan, ular organizmda oqsilni xazm bo‘lishi, mushak xajmini ko‘payishi, 
erkakcha tana tuzilishini rivojlanishini kuchaytirsa, ikkinchi tomondan, erkaklarga 
xos jinsiy belgilarni rivojlanishini tezlashtiradi (androgen taʼsir, yaʼni 
maskulinizatsiya). Ushbu ikkala taʼsir biri biridan ajralmas tusga ega. Anabolik 
steroidlar uzoq taʼsir etuvchi doping vositasi sifatida qo‘llanilgan taqdirda sport 
natijalarini ishonchli yaxshilashi mumkin. Anabolik steroidlarning o‘ziga xos 
xususiyatlaridan biri – bu nuklein kislotalar va oqillarni xamda organizm 
xujaylarining tarkibiy elementlarini sintez qilish orqali suyak va mushak 
to‘qimalarida 
reparatsiya 
jarayonlarini 
faollashtirishdan 
iborat. 
Ular 
aminokislotalarni ingichka ichakda so‘rilishini taʼminlaydi, eritropoetin (qon ishlab 
chiqish jarayonini kuchaytiruvchi modda) ishlab chiqishini hamda suyak iligida 
anabolik jarayonlarini (anemiyaga qarshi taʼsiri) faollashtiradi. Anaboliklar azot 
moddasini almashinuviga ham ijobiy taʼsir ko‘rsatadi: organizmda azotni ushlab 
qoladi, buyraqlar orqali mochevina moddasini ajralib chiqishini kamaytiradi; 
oqsillarni sintez qilish uchun zarur bo‘lgan kaliy, oltingugurt va fosfor moddalarni 
organizmdan ajralib chiqishini sekinlashtiradi; natriy va suvning reabsorbsiyasini 
kuchaytiradi. 
Anaboliklar 
suyaklarda 
kalsiyni 
mustahkamlab 
olinishini 
taʼminlaydi. 
Shu bilan birga anaboliklarni nazoratsiz isteʼmoli ruhiy buzilishlarga, jigar 
yetishmovchiligiga, jigar va o‘pkada o‘smalar paydo bo‘lishiga, turli sklerozlarva 
trombozlar, predstata bezining gipertrofiyasiga, jinsiy aʼzolar faoliyatini 
buzilishiga olib keladi.Bundan tashqari,mushak xajmining ortishi pay-boylamlar 
tizimini mustahkamlanishi bilan birga kechmaydi, shu sababli anaboliklarni 
isteʼmol qilish oqibatida pay-boylamlarning jarohati, masalan, axil payining 
jaroxati ko‘p uchraydi.Anabolik-androgen steroidlarga quyidagi preparatlar kiradi: 
nandrolon, stanozolol, metandiyenon (metandrostenolon), oksandrolon, metenolon 
(primobolan), mesterolon (proviron), trenbolon (parabolan), oralturinabol va 
boldenon.