“Statistika tarmoqlar va sohalar” kafedrasi


 Rivojlanayotgan mamlakatlarda iqtisodiy xarajatlarning roli va ahmiyati



Yüklə 447,47 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə7/9
tarix07.05.2023
ölçüsü447,47 Kb.
#109154
1   2   3   4   5   6   7   8   9
@pdfustabot

2.2. Rivojlanayotgan mamlakatlarda iqtisodiy xarajatlarning roli va ahmiyati
 
Rivojlanayotgan mamlakatlarda iqtisodiy xarajatlarning roli va ahamiyati 
umumiy iqtisodiy o'sish va rivojlanish uchun juda muhimdir. Iqtisodiy xarajatlar 
mamlakatning xalqaro raqobatbardoshligini va to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy 
investitsiyalarni jalb qilish qobiliyatini belgilovchi asosiy omil hisoblanadi. 
Iqtisodiy xarajatlarni ikki toifaga bo'lish mumkin: to'g'ridan-to'g'ri xarajatlar va 
bilvosita xarajatlar. To'g'ridan-to'g'ri xarajatlar - bu davlat yoki xususiy sektor 
tomonidan mahsulot ishlab chiqarish va xizmatlar ishlab chiqarishda amalga 
oshiriladigan xarajatlar, bilvosita xarajatlar - bu jismoniy shaxslar va 
tashkilotlarning kundalik faoliyatida. 
Rivojlanayotgan mamlakatlarda iqtisodiy xarajatlarning roli tovarlar va 
xizmatlar ishlab chiqarishni rag'batlantirish, shu bilan birga ushbu tovar va 
xizmatlar narxlarining xalqaro bozorda raqobatbardoshligini ta'minlashga yordam 
berishdir. Iqtisodiy xarajatlar to'g'ridan-to'g'ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va 
iqtisodiy o'sishni rag'batlantirish uchun ham ishlatilishi mumkin. Iqtisodiy 
xarajatlar ishlab chiqarish tannarxini pasaytirish uchun ham ishlatilishi mumkin, bu 
esa iste'molchilar uchun mahsulot va xizmatlarning umumiy tannarxini 
kamaytirishga yordam beradi. 
Iqtisodiy xarajatlar har qanday davlat taraqqiyotida muhim omil hisoblanadi. 
Iqtisodiy xarajatlar deganda tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarish, tarqatish va 
iste'mol qilish bilan bog'liq xarajatlar tushuniladi. Bu xarajatlarga mahsulot va 
xizmatlarni ishlab chiqarish va iste’mol qilishda foydalaniladigan mehnat
materiallar, infratuzilma va boshqa resurslar tannarxi kiradi. Rivojlanayotgan 
mamlakatlarda infratuzilma va resurslarning yetishmasligi tufayli iqtisodiy 


27 
xarajatlar ayniqsa yuqori bo'lishi mumkin. Bundan tashqari, resurslar va 
infratuzilmaning yetishmasligi tufayli rivojlanayotgan mamlakatlarda iqtisodiy 
xarajatlar rivojlangan mamlakatlarga qaraganda yuqori bo'lishi mumkin. Bu esa 
rivojlanayotgan mamlakatlarning jahon iqtisodiyotida raqobatlashish qobiliyatining 
pasayishiga olib kelishi mumkin. Iqtisodiy xarajatlar tovarlar va xizmatlar ishlab 
chiqarishni rag'batlantirishdan tashqari, ushbu tovar va xizmatlar narxlarining 
xalqaro bozorda raqobatbardoshligini ta'minlashda ham muhim rol o'ynaydi. Ishlab 
chiqarish tannarxini nazorat qilish orqali iqtisodiy xarajatlar iste'molchilar uchun 
tovar va xizmatlar tannarxini kamaytirishga yordam beradi. Iqtisodiy xarajatlar 
ishlab chiqarish tannarxini pasaytirish uchun ham ishlatilishi mumkin, bu esa 
iste'molchilar uchun mahsulot va xizmatlarning umumiy tannarxini kamaytirishga 
yordam beradi. 
Rivojlanayotgan mamlakatlarda iqtisodiy xarajatlarning roli va ahamiyatini 
tushunish uchun iqtisodiy xarajatlarning yuzaga kelishiga ta’sir etuvchi omillarni 
tahlil qilish zarur. Bu omillar resurslarning mavjudligi, ishchi kuchi, materiallar 
narxi, infratuzilma va texnologiya narxini o'z ichiga olishi mumkin. Bundan 
tashqari, transport xarajatlari, energiya xarajatlari va soliqlar ham iqtisodiy 
xarajatlarning paydo bo'lishiga hissa qo'shishi mumkin. 
Rivojlanayotgan mamlakatlarda iqtisodiy xarajatlarning roli va ahamiyati 
katta. Iqtisodiy xarajatlar mamlakatning jahon iqtisodiyotida raqobatlasha olish 
qobiliyatiga bevosita ta'sir ko'rsatishi mumkin. Iqtisodiy xarajatlar rivojlanayotgan 
mamlakatlarda fuqarolarning hayot sifatiga ham bilvosita ta'sir ko'rsatishi mumkin. 
Iqtisodiy xarajatlarning roli va ahamiyatini tushunib, rivojlanayotgan mamlakatlar 
global iqtisodiyotda raqobatda duch keladigan muammolarni yaxshiroq 
tushunishlari va iqtisodiy xarajatlarni kamaytirish strategiyalarini ishlab chiqishlari 
mumkin. Bundan tashqari, iqtisodiy xarajatlarning roli va ahamiyatini tushunish 
rivojlanayotgan mamlakatlarga o'z fuqarolarining hayot sifatini yaxshilashda duch 
keladigan muammolarni yaxshiroq tushunishga yordam beradi. 


28 
Xulosa qilib aytish mumkinki, iqtisodiy xarajatlar rivojlanayotgan 
mamlakatlar rivojlanishida muhim rol o‘ynaydi. Iqtisodiy xarajatlar tovarlar va 
xizmatlar ishlab chiqarish uchun rag'batlantirishni yaratishga yordam beradi, shu 
bilan birga ushbu tovar va xizmatlar narxining xalqaro bozorda 
raqobatbardoshligini ta'minlashga yordam beradi. Iqtisodiy xarajatlar ishlab 
chiqarish tannarxini pasaytirish uchun ham ishlatilishi mumkin, bu esa 
iste'molchilar uchun mahsulot va xizmatlarning umumiy tannarxini kamaytirishga 
yordam beradi.

Yüklə 447,47 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin