Statistikan prrdmeti ve onun əsəs xüsusiyyetləri Statistikanın əsas anlayışlar
Yüklə 267,6 Kb.
|
|
Ç ebuşef qaydası 1 Nisbi variyasya göstəriciləri(ossilyasya əmsalı,xətti variyasya əmsalı və varyasya əmsalı,) 1 Binaminal paylanma üçün riyazi gözleme və dispesiya Ümumi variasiya əmsalı məcmunun bircinsliyi orta kəmiyyətin məcmu üçün tipikliyinin variantları orta kəmiyyət ətrafında yayılmasının xarakterini ifadə edən mühüm göstəricidir. Onun qiyməti 33%-dən az olduqda yuxarıda sadalanan bütün şərtlər ödənilir. Statistikada dispersiya müxtəlif düsturlardan istifadə olunur. Xüsusilə ümumi dispersiyanın bir neçə düsturu vardır. Məs: məcmuda 10 vahid üzrə aşağıdakı məlmatlar verilmişdir. əlamətin orta qiyməti 40-a, onun dispersiyası isə 400-ə bərabərdir. Fərdi qiymətləri, kvadratların ortasını müəyyənləşdirin. = - əlamətin fərdi qiymətlərinin kvadratları ortası - əlamətin orta qiymətinin kvadratı Məs:Məcmuda vadidlərin sayı 10-da, əlamətin fərdi qiymətlərinin kvadratları cəmi 4000, əlaməti dispersiyası isə 360-a bərabərdir. əlamətin orta qiymətini tap. n=10 360 =400-360=40 = =6.3 Dispersiyanın aşağıdakı xüsusiyyətləri vardır. Dispersiya hesablanarkən əgər əlamətin hər bir qiymətindən hər hansı sabit A kəmiyyəti çıqsaq disperisyanın qiyməti dəyişməyəcək. Dispersiya hesablanarkən variantların qiymətini sabit A kəmiyyətinə bölsək və ya ixtisar etsək dispersiyanın qiyməti d2dəfə azalar. Ona görədə dispersiyanın həqiqi qiymətini müəyyən etmək üçün dispersiyanı d2- a vurmaq lazımdır. əgər dispersiyanı istənilən A kəmiyyətdən hesablasaq o bu və ya digər dərəcədə hesablanmış orta kəmiyyətdən fərqlənəcək, onda o həmişə hesabi orta kəmiyyətdən hesablanmış dispersiyadan böyük olacaq. Deməli orta kəmiyyətdən hesablanmış dispersiya və onun bütün kəmiyətlərdən kiçik olması onun minimallıq xüsusiyyətidir. Sabit kəmiyyətin dispersiyası sıfıra bərabərdir Bütün bu deyilənləri ümumiləşdirərək aşağıdakı düsturla yazmaq olar Burada - d-fasilə kəmiyyəti A – varinatların sırasından götürülmüş sabit ədəddir( adətən ortada yerləşən və ya yüksək tezliyə malik olan variantdir) f – variantların çəkisi Məcmuda əlamətin variasiyası zəruri və təsadüfi amillərin təsiri altında formalaşdığına görə ümumi dispersiyada iki hissədən 1) qruplararası 2) orta qrupdaxili dirpersiyalarin cəmindən ibarətdir. = + (dispersiyanın cəmlənmə qaydası) Sadə - çəkili - Qrupdaxili dispersiyalar hər bir qrupun daxilində təsadüfi amillərin təsiri altında formalaşan variasiyanı göstərir və hər qrup üçün ayrılıqda hesablanır Qrupdaxili dispersiyalr əsasında orta qrupdaxili dispersiya hesablanır Çəkili- Əlaqə və asılılıqların öyrənilməsində dispersiya göstəricilərindən geniş istifadə olunur. Bütün növ əlaqələrin sıxlığını ölçmək üçün 2 göstəricidən istifadə olunur Empirik determinasiya əmsali Empirik korrelyasiya əmsalı Empirik determinasiya əmsali nəticə əlamətinin variasiyasında qruplaşdırma əlamətinin payına düşən hissəni xarakterizə edir. Faizlə ifadə olunur və qiyməti aralığında dəyişir Empirik korrelyasiya nisbəti arasında dəyişir. Onun qiymətləri çertoloji cədvəl əsasında əsaslandırılır - zəif - mülayim -əhəmiyyətli - güclü - co güclü Əmsalın qiymətinin o olması əlaqənin olmamasını, vahid olması isə funksional asıllığa çevrilməsini göstərir. Alternativ hadisələrin orta qiymətini və dispersiyasını qiymətləndirmək mümkundur. Alternativ əlamətin orta səviyyəsini hesablayarkən əlamətə mailk vahidlərin hissəsini p ilə, əlamətə mailk olmayan vahidlərin hissəsini isə q ilə işarə edirlər. p və q-nin cəmi 1- ə bərabərdir. Əlamətə malik vahidlərin qiyməti ilə orta kəmiyyətin qiymətinə bərabərdir. Dispersiya isə pq –nun hasilinə bərabərdir Məs: cəmi 10 detaldan 3 zay, 7si yararlıdır . zay məhsulun hissəsini və onun dispersiyasını müəyyən edək. 3-zay 7-yararlı p=3/10=0.3 q=7/10=0.7 =pq=0.3*0.7=0.21 p+q=1 Bir amilli reqresiya tənliyinin parametrlerin hesablanması Statistik qruplaşdırmanın mahiyyəti,əlamətlərin sayına göre qruplaşdırmanın növləri(sadə və merəkkəb qruplaşdırma haqda yazmaq) İlkin statistik məlumatın işlənməsinin və təhlilinin əsas və və ən geniş yayılmış metodlarından biri qruplaşdırmadır. Yüklə 267,6 Kb. Dostları ilə paylaş:
|