Statistikaning predmeti va uslubi maqsad

1. 

Statistik to’plam – bu umumiy bog’liqlikda, qandaydir bir sifat belgisi bilan 

birlashgan va bir-biridan farq qiluvchi ob’ekt yoki hodisalarning yig’indisidir. Masalan, 

korxonalar soni, aktsiyadorlik jamiyatlari soni, oilalar soni va h.k. 

 

2. 

Belgi  -  bu  to’plam  birligining  sifatiy  xususiyatidir.  O’rganilayotgan  to’plam 

birligini ifodalash xarakteriga qarab belgilar miqdoriy, atributiv va alternativ belgilarga 

bo’linadi. 

3. 

Statistik ko’rsatkich – bu kategoriya bo’lib, hodisa va voqealarni aniq sharoit va 

---

vaqtdagi  miqdoriy  tasvirlanishidir.  Statistik  ko’rsatkichlar  hajmiy  va  hisoblangan 

ko’rsatkichlarga bo’linadi.  

4. 

Statistik  ko’rsatkichlar  tizimi  –  bu  bir-biri  bilan  o’zaro  bog’langan  statistik 

ko’rsatkichlar  yig’indisidir.  Statistik  ko’rsatkichlar  tizimi  ijtimoiy  hayotni  barcha 

pog’onalarini  o’zida  qamrab  oladi.  Agarda  ko’rsatkichlar  mamlakat,  hudud,  tarmoq 

darajasida hisoblansa, ular makrodaraja ko’rsatkichlari deyiladi. Agarda korxona, firma, 

oila va shu kabi darajalarda hisoblansa, mikrodaraja ko’rsatkichlari deyiladi. 

Yana  bir  masala.  Statistika  bitta  fanmi  yoki  bir  nechta  fanmi.?,  degan  savol  tug’iladi. 

Aslida  statistika  bitta  fan,  lekin  bir  qancha  tarmoqlari  (sotsial,  makroiqtisodiy  va  h.k) 

mavjud. 

Statistikaning umumiy nazariyasi ommaviy hodisalarni statistik o’rganishning umumiy 

tamoyillarini  va  metodlarini  yaratish  bilan  shug’ullanadi.  Ijtimoiy  statistika  aholining 

turmush  tarzini  va  boshqa  sotsial  munosabatlarni  ifodalovchi  ko’rsatkichlar tizimini 

shakllantirish bilan shug’ullanadi. Makroiqtisodiy statistika mamlakatda ro’y berayotgan 

makroiqtisodiy o’zgarishlarning miqdoriy tomonlarini o’rgansa, mikroiqtisodiy statistika 

– firma va korxonalar darajasidagi hodisalarning miqdoriy tomonlarini o’rganadi. 

Statistika hamma fanlar singari dialektik metodga asoslanib, o’z predmetining o’ziga xos 

xususiyatlarini  hisobga  olgan  holda,  ommaviy  hodisa  va  voqealarni  o’rganishning 

maxsus  statistik  metodlarini  yaratgan.  Ularning  yig’indisi  statistika metodologiyasi 

deyiladi. 

1.2. O’zbekiston Respublikasi statistika faoliyatining tashkil etilishi, uning huquqiy