Strateji TƏHLİL

STRATEJİ TƏHLİL | Say 1-2 (23-24) • 2018

333

ci il iyun ayının 17-də elan edilmiş 2-ci kabinəsində hərbi nazir vəzifəsi 

ixtisara salınmışdı [23, 453].

Azərbaycanın  milli  hərbi  qüvvələri  ilə  Azərbaycana  gəlmiş  Osmanlı 

hərbi qüvvələrinin bazasında yaradılan Qafqaz İslam Ordusuna Osmanlı 

dövlətinin hərbi naziri Ənvər paşanın qardaşı Nuru paşa komandan təyin 

edildi və Azərbaycan hökuməti bu ordunun fəaliyyətinə və Azərbaycan 

ordusunun təşkilatlandırılmasına rəhbərliyi də Nuru paşaya həvalə etdi 

[18, 45].

Milli  ordu  strukturlarının  təşkilatlanmasını  sürətləndirmək  məsədilə 

Azərbaycan  hökumətinin  19  iyun 

1918-ci  il  tarixli  qərarına  əsasən  ölkə 

ərazisində  hərbi  vəziyyət  elan  edildi. 

Hələ  Cümhuriyyətin  elan  edilməsindən 

əvvəl  təşkilinə  başlanılmış  Müsəlman 

korpusu  1918-ci  il  iyun  ayının  26-da 

Əlahiddə Azərbaycan korpusu elan edil-

di, 1918-ci il iyul ayının 11-də isə çağırış 

yaşına çatmış müsəlman əhalinin orduya 

çağırılması  haqqında  qərar  qəbul  edildi 

[28, 16-21].

Məlumdur  ki,  Qafqaz  İslam  Ordusu-

nun fəaliyyətinin əsasını 1918-ci ilin ya-

yında erməni-bolşevik qüvvələrinə qarşı 

mübarizə aparmaq təşkil edirdi. 1918-ci 

ilin iyun ayının ortalarında Qafqaz İslam 

Ordusunun Qaraməryəm ətrafından başlayan uğurlu hərbi yürüşü 1918-

ci il sentyabr ayının 15-də Bakı şəhərinin azad edilməsi ilə başa çatdı. Bun-

dan sonra Azərbaycanın milli hərbi strukturlarının təşkilatlandırılmasına 

diqqət bir qədər artırıldı. Bu istiqamətdə görülməli işlərin sürətləndirilməsi 

üçün Azərbaycan hökumətinin tərkibində hərbi məsələlər üzrə müvəkkil 

vəzifəsi təsis edildi və  İ.Ziyadxanov bu vəzifəyə təyin edildi [28, 24]. 

1918-ci  il  oktyabrın  11-də  “Azərbaycan  hökumətinin  əsgəri 

mükəlləfiyyətinin müvəqqəti qanunu” mətbuatda çap edilməklə qüvvəyə 

mindi [21]. 1918-ci il oktyabrın 17-də Gəncədəki hərbi məktəbin ilk bu-

raxılışı oldu və Azərbaycan daxilində yetişdirilmiş ilk milli hərbi kadrlar 

Azərbaycan ordusuna göndərildi [28, 27-33]. Azərbaycan hökuməti özü-

nün 23 oktyabr 1918-ci il tarixli iclasında Cümhuriyyətin Hərbi Nazirliyinin 

bərpa edilməsi barəsində məsələni müzakirə etdi [29, 28]. Milli ordunun 

1-ci və 2-ci piyada diviziyalarının yenidən qurulmasına başlanıldı. Nəzərdə 

tutulmuşdu ki, türk hərbi qüvvələri bu diviziyaların təşkilatlandırılmasında