19
7. Ventilyasiya, kondisiyalaşdırılma və hava ilə isitmə
Ümumi müddəalar
7.1. Ventilyasiya, hava ilə isitmə, hava duşları və hava istilik pərdələri otağın xidmət edilən və
ya işçi zonasında (daimi və müvəqqəti iş yerlərində) yolverilən meteoroloji şəraitin və havanın
təmizliyinin təmin edilməsi üçün nəzərdə tutulmalıdır.
7.2. Kondisiyalaşdırılma, otağın xidmət edilən və ya işçi zonasında və ya onun ayrı-ayrı
sahələrində havanın normalaşdırılan təmizliyinin və meteoroloji şəraitin təmin edilməsi üçün nəzərdə
tutulmalıdır.
Havanın kondisiyalaşdırılması siniflər üzrə aşağıdakı kimi qəbul edilməlidir:
- birinci sinif – iqtisadi cəhətdən əsaslandırıldıqda və ya normativ sənədlərin tələblərinə uyğun
olaraq texnoloji proses üçün tələb olunan meteoroloji şəraitin təmin
edilməsi üçün;
- ikinci sinif – optimal normalar daxilində və ya texnoloji proses üçün tələb olunan həddə
meteoroloji şəraitin təmin edilməsi üçün;
daimi və müvəqqəti iş yerlərinin xidmət olunan zonasında havanın hərəkət sürətinin yolverilən
normalar daxilində qəbul edilməsinə yol verilir;
- üçüncü sinif –
havanın süni soyudulması tətbiq edilmədən ilin yay dövründə ventilyasiya ilə
meteoroloji şəraitin təmin edilməsi mümkün olmadıqda, yolverilən normalar daxilində və ya iqtisadi
cəhətdən əsaslandırıldıqda optimal normalar daxilində meteoroloji şəraitin təmin edilməsi üçün.
7.3. Aşağıdakı hallarda mexaniki ventilyasiya nəzərdə tutulmalıdır:
a) meteoroloji şərait və havanın təmizliyi təbii ventilyasiya ilə təmin edilə bilmədikdə;
b) təbii havalandırılması olmayan otaq və zonalar üçün.
Havanın vurulması və ya sorulması üçün təbii ventilyasiya sistemindən qismən istifadə etməklə
qarışıq ventilyasiya sisteminin layihələndirilməsinə yol verilir.
7.4. İzafi istilik selinin səthi sıxlığı 23 Vt/m²-dan yuxarı olan otaqlarda və ya kranda işləyən
adam səthi sıxlığı 140 Vt/m²-dan yuxarı olan istilik seli ilə şüalandıqda kranların
kabinələri üçün
havanın soyudulması və ya soyudulmaması ilə mexaniki ventilyasiya nəzərdə tutulmalıdır.
Kranın kabinəsini əhatə edən havada zərərli maddələrin qatılığı YVQ-dan çox olarsa,
ventilyasiya xarici hava ilə nəzərdə tutulmalıdır.
7.5. Qaz və ya buxar ayrılan A və Б kateqoriyalı otaqların tambur-şlüzlərinə, həmçinin 1 və 2-ci
təhlükəlilik siniflərinə aid olan zərərli qaz və ya buxar ayrılan otaqlara xarici havanın verilməsi
nəzərdə tutulmalıdır.
7.6. Dərinliyi 0,5 m və daha artıq
olan çalalar, həmçinin gündəlik xidmət tələb edən A və Б
kateqoriyalı otaqlarda və ya xüsusi çəkisi havanın xüsusi çəkisindən artıq olan zərərli qaz, buxar və
aerozol ayırmaları olan otaqlarda yerləşən baxış kanalları üçün mexaniki sorucu-vurucu və ya sorucu
ventilyasiya nəzərdə tutulmalıdır.
7.7. Tavan ventilyatorları və yelpik-ventilyatorları (iş yerlərinin hava duşlanması üçün istifadə
edənlərdən başqa) ilin yay dövründə havanın hərəkət sürətinin əlavə 1 və əlavə 2-yə uyğun
yolverilən qiymətə nisbətən vaxtaşırı yüksəldilməsi (iş yerlərində və otağın ayrı-ayrı sahələrində 0,3
m/s-dən yuxarı olmamaqla) məqsədilə aşağıdakı yerlərdə vurucu ventilyasiya sistemlərinə əlavə kimi
nəzərdə tutulmalıdır:
a)
IV iqlim rayonunda, iqtisadi cəhətdən əsaslandırıldıqda isə III iqlim rayonunda da yerləşən
ictimai, inzibati-məişət və istehsalat binalarında;
b) səthi sıxlığı 140 Vt/m²-dan yuxarı olan şüalanan istilik seli ilə daimi iş yerlərində
şüalandıqda.
7.8. Aşağıdakı hallarda daimi iş yerlərində xarici hava ilə hava duşlanması nəzərdə tutulmalıdır:
a) səthi sıxlığı 140 Vt/m²-dan yuxarı olan şüalanan istilik seli ilə şüalandıqda;
b) zərərli ayırmaların daimi iş yerlərində yayılmasının qarşısının alınması
üçün tədbirlərin
nəzərdə tutulması ilə, zərərli ayırmalarla müşayiət olunan açıq texnoloji proseslərdə və sığınacağın və
20
ya yerli sorucu ventilyasiyanın quraşdırılması mümkün olmadıqda.
Metal əritmə, tökmə, yayma və digər qaynar sexlərdə iş yerlərinin hava duşlanması üçün bu
sexlərin aerasiya olunan aşırımlarının daxili havanın su ilə soyudulmuş və ya soyudulmamış halda
istifadə edilməsinə yol verilir.
7.9. Hava
ilə isitmə, hava sərfini əlavə 17-yə uyğun olaraq müəyyən etməklə, əlavə 11-də
göstərilən otaqlar üçün nəzərdə tutulmalıdır.
Havapaylayıcıların çıxışında havanın temperaturu bənd 5.10-un tələblərinə uyğun
hesablanmalıdır, lakin otaqda ayrılan qazların, buxarların, aerozol və tozların
öz-özünə alovlanma
temperaturundan ən azı 20 % aşağı qəbul edilməlidir.
7.10. Vurucu və resirkulyasiya qurğularında havanın qızdırılması zamanı havaqızdırıcıların
istilikdaşıyıcısının (su, buxar) və elektrik havaqızdırıcılarının, həmçinin qaz havaqızdırıcılarının
istilikvermə səthlərinin temperaturu, ventilyasiya avadanlığı üçün olan otağın və ya göstərilən
qurğuların yerləşdiyi otaqların kateqoriyasına və ya təyinatına görə qəbul edilməli, lakin 150ºC-dən
yuxarı olmamalıdır.
7.11.
Mexaniki
ventilyasiya
sistemlərində
havanın
tozdan
təmizlənməsi
elə
layihələndirilməlidir ki, vurulan havada tozun miqdarı aşağıdakılardan yuxarı olmasın:
a) havanı yaşayış və ictimai binaların otaqlarına verdikdə – yaşayış
məntəqələrində atmosfer
havasında olan YVQ-dan;
b) havanı istehsalat və inzibati-məişət binalarının otaqlarına verdikdə – işçi zonanın havasında
olan YVQ-nın 30 %-indən;
c) havanı kranların kabinəsinə, idarəetmə pultlarına, işçilərin nəfəs aldıqları zonalara, həmçinin
hava duşlarına verdikdə – ölçüləri 10 mkm-dən artıq olmayan toz hissəcikləri ilə işçi zonanın
havasında olan YVQ-nın 30 %-indən;
ç) texniki şərtlərə görə ventilyasiya avadanlığında yolverilən qatılığından.
Dostları ilə paylaş: