Sual dünyanın siyasi xəritəsinin formalaşması Si­ya­si xə­ri­tə

Qa­ra d sa­h-yük­sək rü­tu­bət­li mü­la­yim is­ti; Ara­lıq d sa­h­- is­ti qu­raq yay və mü­­la­yim yağ­mur­lu qı­şı olan Ara­lıq d iq­li­mi; Da­xi­li Ana­­do­lu qu­ru, kəs­kin kon­ti­nen­tal; Şər­qi Tür­ki­yə­də sərt iq­lim; Yu­xa­rı Me­so­po­ta­mi­ya­da is­ti,qu­ru iq­lim ha­kim­dir.

Də­niz­lər­dən da­xi­li ra­yon­la­ra doğ­ru kon­ti­nen­tal­lıq ar­tır. Şər­qi Ana­do­lu­da yay­da +40°C, qış­da – 30°C. Qa­ra və Ara­lıq d sa­h yay­da + 25-28°C, qış­da +7-10°C olur. Or­ta il­lik ya­ğın­tı­la­rın miq­da­rı 700 mm. Qa­ra d sa­h-2500 mm. Öl­kə­də ən az ya­ğın­tı Da­xi­li Ana­do­lu­ya (200 – 400 mm ) dü­şür.

Hid­roq­ra­fi­ya. Kon­ya dü­zən­li­yi is­tis­na ol­maq­la Tür­ki­yə əra­zi­sin­də çay şə­bə­kə­si sıx­dır. bu çay­lar dağ mən­şə­li ol­du­ğun­dan gə­mi­çi­li­yə ya­rar­lı de­yil. Axı­nın sü­rət­li ol­ma­sı yük­sək dağ­lıq sa­hə­lər­də don­ma­ğa qoy­mur. Çay­la­rın hid­roe­ner­ji əhə­miy­yə­ti bö­yük ol­sa da, ki­fa­yət qə­dər is­ti­fa­də olun­mur. Ye­rüs­tü su­la­rın bir his­sə­si su­var­ma­da is­ti­fa­də olu­nur. Ək­sər çay­la­rı az su­lu­dur, re­jim­lə­ri də­yiş­kən­dir, yay­la­dan axan çay­lar yay­da qu­ru­yur. Qa­ra, Egey, Mər­mə­rə və Ara­lıq də­ni­zi höv­zə­lə­ri­nə aiddir.