Sual dünyanın siyasi xəritəsinin formalaşması Si­ya­si xə­ri­tə

ak­tu­al prob­lem­lə­ri: me­şə­siz­ləş­mə, tor­­paq­la­rın ero­zi­ya­ya uğ­ra­ma­sı; ot­laq yer­lə­ri­nin ev hey­van­la­rı tə­rə­­fin­dən sı­ra­dan çı­xa­rıl­ma­sı; səh­ra­laş­ma pro­ses­lə­ri­nin baş ver­­­mə­si; şə­hər­lər­də sə­na­ye mü­əs­si­sə­lə­ri­nin və av­to­mo­bil­lə­rin at­­mos­fe­rə bu­rax­dı­ğı zə­hər­li qaz­lar he­sa­bı­na ha­va­nın çirk­­lən­mə­si və s.

SUAL 41. Hindistanın inkişaf tarixi, idarə olunma sistemi, əhalisi

Tarix. Müa­sir Hin­dis­ta­nın əra­zi­sin­də ən qə­dim si­vi­li­za­si­­ya­­lar­dan bi­ri ya­ran­mış­dır. E.ə 3-cü mi­nil­lik­də burda Ha­rap­pa si­vi­li­za­si­ya­sı ya­ra­nır. Bu si­vi­li­za­si­ya e.ə 2-ci mi­nil­li­yin or­ta­la­rın­da hind-ari tay­fa­la­rı tə­rə­­fin­dən da­ğı­lır. E.ə. 6-cı əsr­də Hin­dis­ta­nın şi­mal-qər­bi İran im­­pe­ri­ya­sı­nın ha­ki­miy­yə­ti al­tın­da olur. X əsr­də mü­səl­man iş­ğal­çı­la­rı­nın bas­qı­nı nə­ti­cə­sin­də Hin­dis­tan­da müx­­tə­lif döv­lət­lər ya­ra­nır ki, in­du­ist mə­də­niy­yə­ti və di­li üs­tün­lük təş­kil edir­di. Bö­­yük Mo­ğol­la­rın bas­qı­nı nə­ti­cə­sin­də mü­səl­man hökm­ran­lı­ğı­na son qo­yu­lur və Deh­li sul­tan­lı­ğı əhə­miy­yə­ti­ni iti­rir.

1626-cı il­də Deh­li zəbt olu­nur və Bö­yük Mo­ğol­la­rın im­pe­ri­ya­sı ya­ra­nır. Bu im­pe­ri­ya XVI­II əs­rin əv­vəl­lə­rin­də yük­sək in­ki­şaf sə­viy­yə­si­nə ça­tır. Hə­min vaxt­lar Hin­dis­tan əra­zi­si­nə Av­ro­pa öl­kə­lə­ri meyl gös­tər­mə­yə baş­la­yır.

Re­gi­on­da ağa­lıq et­mək uğ­run­da mü­ba­ri­zə Fran­sa ilə İn­gil­tə­rə ara­sın­da da­ha kəs­kin ge­dir və İn­gil­tə­rə­nin qə­lə­bə­si ilə nə­ti­cə­lə­nir. 1838-1940-cı il­lə­rə­dək Hin­­dis­tan əra­zi­sin­də xa­ri­ci və da­xi­li qüv­və­lər ara­sın­da çə­kiş­mə­lər ol­­muş, la­kin hind­li­lə­rin mü­qa­vi­mə­ti ya­tı­rıl­mış­dı. 1940-cı il­lər­də Ma­­xat­ma Qan­di­nin rəh­bər­li­yi ilə baş­la­nan mil­li azad­lıq hə­­rə­ka­tı 1947-ci il av­qus­tun 15-də öl­kə­nin mil­li müs­tə­qil­li­yi­nə gə­­ti­rib çı­xar­dı (əra­zi­si iki ye­rə-Hin­dis­tan və Pa­kis­tan İs­lam Res­­ ay­rıl­maq şər­ti­lə)- do­mi­ni­on sta­tu­su Bri­ta­ni­ya im­pe­ri­ya­sı tər­ki­bin­də özü­nüi­da­rə hü­qu­qu al­dı. 1950-ci il yan­va­rın 26 öl­kə res­pub­li­ka elan olun­du. 15 av­qust və 26 yan­var Mil­li bay­ram­la­rı ki­mi qeyd olu­nur.

Hin­dis­tan Bö­yük Bri­ta­ni­ya­nın rəh­­bər­­lik et­di­yi «Bir­lik» üz­vü­dür. Müs­tə­qil­lik qa­zan­dıq­dan son­ra Çin­­lə, Pa­kis­tan­la hər­bi mü­na­qi­şə­yə cəlb olun­­du. Pa­­kis­tan­la Cam­ma və Kəş­mir şta­tı mə­sə­lə­si­nə gö­rə hə­lə də «so­yuq» mü­na­si­bət­də­dir. Öl­kə da­xi­lin­də də di­ni və et­nik məc­­ra­da mü­na­qi­şə­lər- öl­kə­də si­ya­si və­ziy­yə­ti gər­gin­ləş­di­rir.