Suleyman-m teze qxd

1.
 
Metafora yunanca məna köçürülməsi anlamındadır. 
Bir şeyə 
məxsus olan əlamət və ya keyfiyyətin başqa bir əşya üzərinə 
köçürülməsinə metafora deyilir. 

---

Məlumdur ki, 
"canavar" 
yırtıcı, dağıdıcı vəhşi heyvandır. Lakin 
bu xüsusiyyət bədii əsərdə insan əbrazı üzərinə köçürüləndə metafəra 
yaranır. Məs: "sürüdən yəxa çıxmış qoyunlar ikiayaqlı 
canavarın 
ayağına yazılmalıdır". Yaxud, 
"tülkü" 
hiyləgər vəhşi heyvandır, 
lakin hiyləgərlik, biclik bəzi adamlara da xasdır. Kimlərəsə 
canavar 
və ya 
tülkü, quzu, şir, tutuquşu, çaqqal, ayı, ilan, eşşək, öküz, 
qoyun, ceyran 
deyilirsə, həmin heyvanlara məxsus xüsusiyyətdə olan 
adamlar nəzərdə tutulur. Bu, dildə metaforaların yaranmasına səbəb 
əlmaqla bəzən rəzilliyin, əclaflığm, xainliyin, bəzən yumşaqlığın, 
sadəlövhlüyün (quzu, qəyun), bəzən də öz fikri olmayıb başqalarını 
yamsıla- yanlarm (tutuquşu) iç üzünün, daxili aləminin rəmzi kimi 
verilir. Heyvan adları insan üzərinə köçürüldükdə həmin sözlər 
metaforalara çevrilir. 
Metaforalar çoxmənalılığın əlamət üzrə keçməsi hesabına da 
yaranır. Çox bilikli adama 
kəllə 
deyirlər. Başı keçəl adamı çox vaxt 
adı ilə deyil, sadəcə 
keçəl 
deyə çağırırlar. Forma oxşarlığına, 
səslənməyə, xarici əlamətə görə sözlərin keçməsi hallan da vardır: 
ayaqqabının burnu, südün üzü, işlər axsayır, ay doğdu, ölüm 
gəzir, dar ayaqda, ölüm ayağında olmaq, sözünün nə başını bilir, 
nə ayağını, yoldan çıxarmaq, aranı düzəltmək, topa tutmaq, dərd 
çəkmək, külək ulayır 
və s. yüzlərlə ifadə məcaz üzərində 
qurulmuşdur. 
2.
 
Metonimiya 
sözlərin əlaqə üzrə keçməsidir, mənası "ad 
dəyişmə" deməkdir. Bədii üslubda söhbət gedən şəxsin, əşyanın, 
hadisənin adı əvəzinə həmin anlayışı bildirən söz işlənir, bir-birinə 
bağlanan sözlərdən birinin adı başqasına köçürülür. Məsələn: