Suleyman-m teze qxd

12.
 
V samiti. 
a)
V samiti alınma sözlərdə kar samitdən əvvəl gəldikdə kar- laşır; 
avtobus-[aftobus], 
avtomobil-[aftamabil], 
avtomat-[afta- 
mat], 
Avstraliya-[afstraliya] və s. 
b)
-ov səs birləşməsi ilə işlənən sözlərdə v samiti deyilişdə düşür 
və 
0
 
saiti bir qədər uzun tələffüz olunur: Buzovna-[buzo;- 
13Z 

---

na], buzov-[buzo;], [buxov-buxo:], [dovşan-do:şan], dovğa-[do:- ğa], 
Novxanı-[no:xanı], novruz-[no:ruz], qovun-[qo:un], oxlov- [oxlo:], 
ovuc-[o:uc] və s. 
c)
Soyadların sonunda gələn -ov, -yev şəkilçilərində v samiti 
karlaşır; 
Əhmədov-[əhmədof], 
Əliyev-[əliyef], 
Məmmədov- 
[məmmədof], Güləliyev-[güləliyef]. 
13.
 
y 
samiti. 
Sözlərdə qoşa y samitinə, əsasən, alınma sözlərdə, 
cəmlik bildirən -iyya1/-iyyət şəkilçisində rast gəlirik. Şagird və 
tələbələrimizin bir qismi bu şəkilçi ilə işlənən sözləri tələffüz etdikləri 
şəkildə, 
yəni 
bir 
y 
ilə 
yazmağa 
üstünlük 
verirlər: 
ədəbiyyat-[ədəbiyat], kəşfiyyat-[kəşviyat], əbədiyyət-[əbə- diyət], 
qabiliyyət-[qabiliyət] və s. 
14.
 
z samiti. 
a)
z samiti təkhecalı sözlərin sonunda kar samitdən sonra gəldikdə 
karlaşır: ləfz-[ləfs], məhz-[məhs]. 
b)
z samiti çoxhecalı sözlərin sonunda da kar tələffüz olunur: al- 
maz-[almas], dəryaz-[dəryas], kələkbaz-[kələkbas], nərgiz-[nər- gis], 
nüfuz-[nüfus]. Qorxmaz-[qorxmas], saqqız-[sakqıs] və s. 
Müxtəlif samit qoşalığmm tələffüzündə də orfoepik normalar 
özünü göstərir. 
1)
«6 
samit birləşməli sözlərin deyilişi zamanı 
n 
səsi 
m 
səsi ilə 
əvəz olunur: anbar-[ambar], ənbər-[əmbər], günbəz-[güm- bəz], 
mənbə-[məmbə], 
minbər-[mimbər], 
Qənbər-[qəmbər], 
münbit-[mümbit], sanbal-[sambal], sünbül-[sümbül], şənbə- [şəmbə], 
tənbeh-[təmbeh], tənbəl-[təmbəl], zanbaq-[zambaq], zənbil-[zəmbil] 
və s. 
2)
mb 
samit qoşalığı ilə yazılan sözlər isə, əksinə nb kimi tələffüz 
olunur: 
omba-[onba], 
bomba-[bonba], 
hambal-[han- 
bal],kömbə-[könbə], 
kombayn-[konbayn], 
pambıq-[panbıq], 
sambo-[sanbo] və s. Bəzi dilçilər bu sözlərin yazılışı ilə tələffüzünün 
fərqlənmədiyi fikrindədirlər. 
133 

---

BƏZİ QRAMMATİK FORMAİARIN TƏIƏFFİİZİ 
Azərbaycan dilində qrammatik şəkilçilərin bir qismi yazıldığı 
kimi tələffüz olunmur. Onlara aşağıdakı hallarda qarşılaşmq: