Sun’iy neyron tarmoqlarida nutqni sintezlash modellari tahlili mavzusida bitiruv malakaviy ishi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI


MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

Himoyaga ruxsat

Kafedra mudiri
______________
2022 y. «____» ___________
SUN’IY NEYRON TARMOQLARIDA NUTQNI SINTEZLASH MODELLARI TAHLILI mavzusida
BITIRUV MALAKAVIY ISHI

	Bitiruvchi		__________ Imzo		A.A.Baxodirov. F.I.Sh.
	Rahbar		__________ imzo		B.U.Akmuradov F.I.Sh.
	Taqrizchi		__________ imzo		- F.I.Sh.
	HFX. Ekologiya bo‘yicha maslahatchi		___________ Imzo		F.M.Qodirov F.I.Sh.

TOSHKENT 2022
O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
“Telekommunikatsiya texnologiyalari” fakulteti “TBTA va DT”kafedrasi. yo‘nalish «5350100– “Telekommunikatsiya texnologiyalari”
“TASDIQLAYMAN”
_________ Kafedra mudiri
«____» ___________2022 y.


Talaba Baxodirov Abduraxmon Azam o‘g‘lining
(familiyasi, ismi, otasining ismi)
“Sun’iy neyron tarmoqlarida nutqni sintezlash modellari tahlili”
mavzusidagi bitiruv malakaviy ishiga
TOPSHIRIQ
1. Mavzu universitetning 2022-yil «14» martdagi 231– sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan.
2. Ishni himoyaga topshirish muddati 2022 yil_31 may.
3. Ishga doir dastlabki ma’lumotlar: Mavzu bo‘yicha kerakli adabiyotlar, Sun’iy neyron tarmoqlari ,Nutqni sintezlash modellari, uning tuzilishi haqida ma’lumotlar.
4. Hisoblash – tushuntirish yozmalar mazmuni (ishlab chiqiladigan masalalar ro‘yhati):1) Sun’iy neyron tarmoqlar uchun nutqni sintez qilish modeli 2) Nutqni sintezlash uslublari va ko’nikmalari 3) SNT modellari bilan tajribalar va nutqni sintezlashni baholash 4) Hayot faoliyati havfsizligi. Ekologiya.
5. Grafik materiallar ro‘yhati: Prezentatsiya
6.Topshiriq berilgan sana 2022 yil 25 fevral

Rahbar _____________

(imzo)
Topshiriq oldim _____________
(imzo)


7. Ishning ayrim bo‘limlari bo‘yicha maslahatchilar:

Bo‘limlar nomi	Maslahatchi	Imzo, sana
		Topshiriq berildi	Topshiriq olindi
Asosiy qism	B.Akmuradov	25.02.2022 y.
HFX va E	F.M.Qodirov	27.05.2022 y.

8. Ishni bajarish tartibi

№	Ish bo‘limlari nomi	Bajarilish muddati	Rahbar (maslahat chi) imzosi
1.	Sun’iy neyron tarmoqlari uchun nutqni sintez qilish modeli	10.03.22 y.
2.	Nutqni sintezlash uslublari va ko’nikmalari	05.04.22 y.
3.	SNT modellari bilan tajribalar va nutqni sintezlashni baholash	20.05.22 y.
4.	HFX va E	31.05.22 y.

Bitiruvchi_________________2022 yil “25” fevral
imzo
Rahbar __________________2022 yil “25” fevral
imzo

Ushbu bitiruv malakaviy ishida sun’iy neyron tarmoqlari ishlashi hamda bu tarmoqlarda nutqni sintezlash qanday amalga oshirilishi ko’rib chiqilgan. Bugungi kunda sun’iy neyron tarmoqlarida nutqni sintezlash sohalarda qo’llanilishi va ularning qanday afzalliklarga ega ekanligi o’rganilgan. Nutqni sintezlash modellari vazifalari hamda parametrik sintezlashlashning asosiy kompanentlari tahlil qilingan.

Shuningdek, ekologiya va hayot faoliyati xavfsizligi masalalari ko‘rib chiqilgan.

В этой диссертации исследуется работа искусственных нейронных сетей и то, как в этих сетях выполняется синтез речи. Сегодня синтез речи в искусственных нейронных сетях изучен в полевых условиях и изучены его преимущества. Анализируются функции моделей синтеза речи и основные компоненты параметрического синтеза.

Также рассмотрены вопросы экологии и безопасность жизнедеятельности.

This dissertation examines the operation of artificial neural networks and how speech synthesis is performed in these networks. Today, the synthesis of speech in artificial neural networks has been studied in the field and its advantages have been studied. The functions of speech synthesis models and the main components of parametric synthesis are analyzed.

The issues of ecology and life safety are also considered.

MUNDARIJA

KIRISH.............................................................................................................			6
1 BOB	SUN’IY NEYRON TARMOQLARI UCHUN NUTQNI SINTEZ QILISH MODELI…………..............................................................		8
	1.1	Sun’iy neyron tarmoqlarida matnni kiritish tasviri………………………………………………………….	8
	1.2	Matn analizi va nutqni sintezlash jarayoni, akustik ovozli kodlash…………………………………..…………….………	17
		Xulosa .........................................................................................	26
2 BOB	NUTQNI SINTEZLASH USLUBLARI VA KO’NIKMALARI.……………………………..………………….		27
	2.1	Ma’lumot va taksanomiya, sintezlashning tez va sekin yo’llari……………………………………………………......	27
	2.2	Sun’iy neyron tarmoqlarida TTS nazorat qilish, ajratish va uzatish………………………………………………………..	34
		Xulosa ........................................................................................	39
3 BOB	SNT MODELLARI BILAN TAJRIBALAR VA NUTQNI SINTEZLASHNI BAHOLASH………………………………...		40
	3.1	SNT unli va undosh tovushlar uchun alohida tarmoq va turli arxitekturalarda tajribalar…………………………………….	40
	3.2	SNT nutqni sintezlash modellari traektoriyalarining vizual tasviri………………………………………………………….	48
		Xulosa .........................................................................................	56
4 BOB	HAYOT FAOLIYATI XAVFSIZLIGI VA EKOLOGIYA ..........		57
	4.1	Ishlab chiqarish muhitida inson omili……………....………...	57
	4.2 4.3	Texnogen tusdagi favqulotda vaziyatlar va ularning oqibatlari……………………………………………………… Aholi va hududni texnogen favqulotda vaziyatlardan muhofaza qilish…………………………………………….	59 62
	UMUMIY XULOSA .........................................................................		67
	FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR ..........................................		68

KIRISH
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish kontseptsiyasi” to‘g‘risidagi 2019 yil 8 oktyabr, PF – 5847 – sonli farmonida mamlakatimizda raqamli iqtisodiyotni faol rivojlantirish, barcha tarmoqlar va sohalarda, eng avvalo, davlat boshqaruvi, ta’lim, sog‘liqni saqlash va qishloq xo‘jaligida zamonaviy axborot-kommunikasiya texnologiyalarini keng joriy etish bo‘yicha kompleks chora-tadbirlar amalga oshirish masalalari ko'zda tutuilgan.
Xususan, elektron hukumat tizimini takomillashtirish, dasturiy mahsulotlar va axborot texnologiyalarining mahalliy bozorini yanada rivojlantirish, respublikaning barcha hududlarida IT-parklarni tashkil etish, shuningdek, sohani malakali kadrlar bilan ta’minlashni ko‘zda tutuvchi 220 dan ortiq ustuvor loyihalarni amalga oshirish boshlangan.
Mamlakatda zamonaviy axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish, elektron davlat xizmatlarini ko‘rsatishning yaxlit tizimini yaratish, davlat organlarining aholi bilan muloqot qilishining yangi mexanizmlarini joriy etish yuzasidan izchil ish olib borilmoqda.
Shu bilan birga, axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini boshqarish va joriy etish sohasidagi bir qator tizimli muammo va kamchiliklar ushbu sohaning jadal rivojlanishiga, sifatli axborot xizmatlarini ko‘rsatishga to‘sqinlik qilmoqda.
2022-yilga qadar elektron davlat xizmatlari ulushini 60 foizgacha yetkazishni nazarda tutgan holda davlat axborot tizimlari va resurslarini yaratish hamda integratsiya qilish, davlat ma’lumotlar bazalaridagi axborotlarni unifikatsiya qilish, shuningdek, davlat xizmatlarini ko‘rsatish tartibotlarini optimallashtirish va tartibga solish orqali elektron hukumat tizimini rivojlantirish.
Nutqni sintezlash – bu 80-yillarning boshlarida parametrik nutq sintezatorlari deb ham ataladi,sintez-qoidalar, parametrlarni sinchkovlik bilan tanlash yordamida qurilgan va parametrlarni manipulyatsiya qilish qoidalari to'plami. Statistik Parametrik Sintez (SPS) o'rganish uchun mashinani o'rganish algoritmlaridan foydalanadi nutq signalidan olingan xususiyatlardan parametrlar
HTS va CLUSTERGEN statistik parametrikdir yashirin Markov modellari va tasnifi yordamida sintez dvigatellari. Parametrlarni o'rganish uchun mos ravishda va Regressiya daraxtlari (CART).nutq ma'lumotlaridan. SPS tizimida spektral xususiyatlar ko'pincha Mel-Log spektral yaqinlashuviga asoslangan sepstral bilan ifodalanadi. Koeffitsientlar, chiziqli spektral juftliklar va garmonik shovqin modellari xususiyatlari.Qo'zg'alish xususiyatlari asosiy chastota va bilan ifodalanadi kuchli tomonlarini ifodalash. Nutqni yaratish uchun manba-filtr modellari qo'llaniladi qo'zg'alish va spektral xususiyatlardan signal.Ushbu ishda biz sintez qilishning ikkita metodologiyasini taklif qilamiz sun'iy neyron tarmoqlari yordamida nutq. Birinchi usul Mel-Cepstral koeffitsientlarini bashorat qilish va MLSA yordamida nutqni sintez qilishdir ovoz kodlovchi. Ikkinchi usul - statistik parametrni yaratish formant xususiyatlaridan foydalangan holda sintez qilish. Bunday tekshiruvga bo'lgan ehtiyoj formatlarning ko'proq moslashuvchan parametrlar ekanligidadir sepstral koeffitsientlar. Formantlar ovoz sifatining bir necha jihatlarini simulyatsiya qilish uchun oddiy transformatsiyaga imkon beradi, karnay o'zgarishi va boshqa tomondan nutq ishlab chiqarish haqidagi tushunchamiz mexanizm formatantlar va ularning tarmoqli kengligi jihatidan yaxshiroq. Ko'pgina dastlabki qoidalarga asoslangan sintezatorlar formantlardan foydalangan. Nutqni sintez qilish, hozirgi tadqiqot oldingi ishlardan nutqdan olingan formatlar va tarmoqli kengligi bilan farq qiladi.signal mashinani o'rganish modellarining parametrlarini o'rgatish uchun ishlatiladi davomida matndan shakllantiruvchilarni bevosita bashorat qilish imkoniyatiga ega.