T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

                                                                                                (SELĐMOĞLU, 1998: 13) 

---

 
183 
           Yukarıdaki  5)  nolu  metinde  [kann]  kiplik  fiilinin  Türkçe  karşılığı  [-EbĐl]  ile 
kodlanmıştır. [verebilirim],  [kann] kiplik fiilinin imkân (Möglichkeit) anlamını içerir. 
Aynı zamanda izin ve yetki  de ifade eder. Yükümlülük kipliği anlamı mevcuttur.   
 
4.3.1.5
 
Đ
zin   
Können  fiilinin  izin (Erlaubnis) anlamı, dürfen fiilindeki  kibarca izin isteme 
yerine kullanılır. Bu tür kullanımlar, günlük yaşamda, çarşı, alışveriş, okul ve arkadaş 
ortamlarında  görülebilir.  HELBIG/BUSCHA  (1998:47),  “izin”  anlamında  können’in 
özellikle halk dilinde dürfen yerine kullanılabildiğini belirtir.  
1) Jetzt können wir ausgehen. Der Unterricht ist zu Ende. 
    Şimdi dışarı çıkabiliriz. Ders sona erdi. 
           Yukarıdaki  cümlede  dışarı  çıkma  izninin  olduğu,  dersin  sona  erdiği 
anlatılmaktadır.   Dolaylı olarak,  izin ifade edilmektedir. Bu izin, [-AbĐl] biçimbirimi 
ile kodlanmalıdır.  [-i]: bağlama ünlüsü, [-r]: geniş zaman biçimbirimi, haber  kipi, [-
iz]:1. çoğul kişi biçimbirimidir. 
Der Verkäufer    : Kann ich Ihnen helfen? 
Der Kunde          : Ja, gern. 
             Satıcı   
      : Size yardım edebilir miyim? 
Müşteri 
      : Evet, memnuniyetle. 
           Yukarıdaki  diyalogta  da  görüleceği  gibi,  halk  dilinde  kibarca    izin  istemenin 
gerekli olmadığı, örneğin bir alış veriş merkezinde dürfen  yerine izin isterken können 
kiplik fiili kullanılabilmektedir. Diyalogta geçen können kiplik fiilinin Türkçe karşılığı 
da  [-EbĐl]  ile  verilmelidir.  [-i]:  bağlama  ünlüsü,  [-r]:  geniş  zaman  biçimbirimi,  [mi-] 
soru eki  [-y]: bağlama ünsüzü  [-im]: 1. tekil kişi biçimbirimidir.   

---

 
184 
           Bu  tür  izin  istemelerde  bir  de  samimi  ifade  söz  konusudur.  Birbirini  tanıyan, 
samimi  kişiler  arasında  izin  isterken  de  dürfen  yerine  können  ile  izin  isteme  söz 
konusu  olabilir.    Kann  ich  das  Fenster  aufmachen?  örneğinde  daha  çok  “Rahatsız 
edici bir durum yoksa pencereyi açmam mümkün mü” anlamı mevcuttur.