T. C. Ankara üN Đ vers đ tes
Yüklə 1,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
X ÖNSÖZ Alman dilbilgisinin önemli konularından olan kiplik (modal) fiiller, Almanca literatürde üzerinde sıklıkla durulan konulardan biridir. Bu fiillerin kip ve kiplik ilişkilerini ele alarak, içerdiği kiplik anlamlarını ve bunların Türkçe karşılıklarını eşsüremli olarak geleneksel dilbilgisi çerçevesinde, yorumlayıcı, betimleyici dilbilgisi yöntemine göre semantik açıdan betimlemeyi amaç edinen bu çalışmanın, ülkemizde az sayıdaki araştırmacının ele aldığı ve birkaç tez çalışmasından ibaret olan çalışmalara bir katkı olmasını diliyorum. Almancada yer alan 6 kiplik fiil können, dürfen, wollen, sollen, müssen, mögen bazen bir yardımcı fiil olarak yer alır, bazen de cümlede asıl fiil görevindedir. Türkçede kiplik fiil olmaması ve bu fiillerin yerine başka bir takım [-mElĐ], [-mĐş] ve [-EbĐl] gibi biçimbirimler ve [gerek], [lazım], [şart] ve [zorunlu] gibi sözcüksel birimlerin kullanılması, kiplik fiillerin anlambilimsel alt kategorilerini ele almak, bu anlambilimsel kategorilerin Türkçe karşılıklarını ortaya koymak konusunda çalışmaya yönlendiren etmenlerdendir. Bu çalışmada Almancadaki kiplik alan (Modalfeld) olarak tanımlanan kiplik yapılar (Modalstrukturen) üzerinde durulmuş ve örneklerle bunların Türkçe karşılıkları verilmeye çalışılmıştır. Özellikle kiplik yan cümlelerin Türkçe karşılıklarının tanımlanmasında BANGUOĞLU’nun Fransız gramerinden esinlenerek oluşturduğu Türkçedeki zarf-fiil cümle tanımlamalarından yararlanılmıştır. XI Çalışmanın temelini oluşturan kiplik fiillerin öznel ve nesnel anlam kategorileri ayrıntılı olarak ele alınmış ve bunların Türkçedeki anlamsal işaretleyici ve karşılıkları ortaya konulmuştur. Anlambilimdeki ulamsal (kategoriell) anlam, aynı türdeki bütün sözcükler için geçerlidir, bu sözcükler ulamsal olarak türdeştir. Sözcükler dilbilgisel özellikleri bakımından bir türdeşlik gösterirler. Dilbilgisel olarak aynı biçimde ele alınırlar. Bu açıdan kiplik fiiller de ulamsal anlamlarıyla ele alınmış ve bu fiillerin anlamsal kategorileri ortaya konulmuştur. Kiplik fiillerin kiplik anlamlarının tanımlanmasında, Türkçede kiplik türlerin tamamı için kullanılabilecek dilbilgisel belirtiler bulunduğu savından hareketle, PALMER’ın(2001:22, vd.) Mood and Modality adlı yapıtındaki kiplik tanımları referans olarak alınmıştır. Uygulamalı bölümde ise, kiplik fiillerin anlamsal kategorilerinin betimlenmesinde Alman edebiyatının iki güçlü temsilcisi ve Nobel Edebiyat ödüllü yazarı olan Hermann HESSE’nin Demian ve Heinrich BÖLL’ün Brot der frühen Jahre adlı yapıtlarından bir korpus oluşturulmuş, bu yapıtların Türkçeleri olan Kamuran ŞĐPAL’ın Demian ve kültürlerarası (interkulturel) edebiyata önemli katkıları olmuş Zeyyat SELĐMOĞLU’nun Đlk Yılların Ekmeği adlı eserlerinden yararlanılmıştır. Ayrıca Peter BICHSEL’in Stockwerke, Kurt KUSENBERG’in Ein verächtlicher Blick adlı öyküleri de korpusa eklenmiş, bu öykülerin Türkçeleri Katlar ve Ters Bir Bakış Melahat TOGAR’ın Seçme Alman Öyküleri adlı yapıtından alınmıştır. Bu karşılaştırmalı dilbilim çalışması sonucunda elde edilen veriler XII doğrultusunda sonuç ve öneriler belirtilmiştir. Ayrıca Karşılaştırmalı Dilbilim’in bir gereği olarak Yabancı Dil Olarak Almanca (DaF) derslerinde kiplik fiillerin öğretimi ile ilgili öneriler de sonuç bölümünde vurgulanmıştır. Bu çalışmada teşvikleri ve yönlendirmeleriyle her aşamada bana ışık tutan başta Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölüm Başkanı değerli hocam Prof. Dr. Battal ARVASĐ ve değerli hocam ve Danışmanım Prof. Dr. Dursun ZENGĐN olmak üzere, Anabilim dalındaki değerli hocalarım Prof. Dr. Osman TOKLU ve Doç Dr. Ünal KAYA ile tez konusunda yönlendirme ve fikirleriyle bana destek olan Gazi Üniversitesi’nden değerli hocalarım Prof. Dr. Tahsin AKTAŞ’a ve Prof. Dr. Altan ALPEREN’e teşekkür ederim. Yüklə 1,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|