T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

Partizip Perfekt 
                   hören –  hörte-   
gehör-t    (zayıf fiil) 
                   halten 
hielt 
 
gehalten  (kuvvetli fiil) 
                   denken 
dachte   
gedacht   (karışık fiil)        
 
           Kiplik fiiller, wollen,  sollen  hariç   karışık ‘gemischt’ fiiller   grubuna dahildir. 
 

---

 
4 
                 wollen 
wollte   
gewollt 
 
     sollen 
sollte   
gesollt 
 
     müssen 
musste  
gemusst 
 
     können 
konnte  
gekonnt 
                 dürfen 
durfte   
gedurft 
                 mögen 
mochte  
gemocht 
            
           Türkçede  kiplik  fiili  diye  bir  dilbilgisi  ulamı  yoktur. Bunun   yerine [-mElĐ],   
[-EbĐl] vb. biçimbirimler, ayrıca [gerek], [lâzım], [mecbur], [şart] gibi sözlüksel birim 
ve [istemek], [bilmek] yeterlik fiili gibi bazı  fiiller kullanılmaktadır. 
 
           Almancada ayrılan (trennbar), ayrılmayan (untrennbar) fiiller varken, Türkçede 
bu tür bir sınıflandırma yoktur.          
         ankommen: Ayrılan fiil  
Türkçesi: varmak 
          
         Ayrıca Almancada dönüşlü fiil (reflexiv),  kiplik (modal) fiil  kategorileri  vardır.   
Türkçede dönüşlü fiil 
[
-n
]
 biçimbirimi ile oluşturulur.  
         sich freuen (reflexiv) :     sev-(i)-n-mek (dönüşlü) 
 
          TOKLU’ya (1999:70)  göre, “Türkçede zaman ve kipe göre otuza yakın eylem 
çekim biçimi varken,  Almancada altı zaman biçimi vardır. Bunun nedeni, Almancada 
zamanların  oluşturulmasında  zaman  biçimbirimlerinin  nadiren  kullanılması,  buna 
karşın  bu  işlemin  bükünle  ve  yardımcı  eylemlerle  gerçekleştiriliyor  olmasıdır.” 
Fiillerin geçmiş zamanında  Almancada haben  ya da sein  yardımcı fiilleri ve fiilin 3. 

---

 
5 
hali (Partizip II) kullanılırken, Türkçede geçmiş zaman 
[
-DI
]
, 
[-
mĐş
]
 biçimbirimleri ile 
yapılır. Kiplik fiillerin geçmiş zamanlarının oluşturulmasında yalnızca haben yardımcı 
fiili kullanılır. 
              Präteritum (Şimdiki zaman hikâyesi):    
                         Er    wollte  nach Spanien reisen. 
                         Đspanya’ya seyahat etmek istiyordu.                
             Perfekt  (Görülen geçmiş / -di’li geçmiş zaman):    
                        Er  hat nach Spanien reisen wollen. 
                        Đspanya’ya seyahat etmek istedi.             
             Plusquamperfekt (Görülmeyen /Belirsiz/, -miş’li geçmiş zaman):   
 
          AKSAN,  (2009:  187)  [-mĐş]’li  geçmiş  zamanı,  görülmeyen  (belirsiz)  geçmiş 
zaman olarak niteler ve konuşan kişinin tanık olmadığı, ancak, gerçekleşmiş olduğunu 
aktardığı bir eylemi anlattığını belirtir.  
                          Er  hatte nach Spanien reisen wollen.  
                          Đspanya’ya seyahat etmek istemiş/istemişti.  
          Yukarıdaki  cümlede  [-mĐş+DĐ],  görülmeyen  geçmiş  zamanın  hikâyesi 
biçimbirimidir.  Ama  “Bu  biçimbirimin  bulunduğu  eylem  çekiminde  [-mĐş]’in 
görülmeyen  geçmiş  zamanı  anlatımında,  yalın  zamandaki  işlevi  yitirilmekte,  yapılan 
eyleme, gerçekleşen işe konuşucunun tanık olduğu anlamı çıkarılmaktadır.” (AKSAN, 
2009: 196)   
           Bazen  Türkçede  tek  bir  sözcükle  ifade  edilen  bir  cümle,  Almancada  birkaç 
sözcük  ve  fiille  ifade  edilebilir.  Bu  da  iki  dil  arasındaki  önemli  bir  sözdizimsel 

---

 
6 
farklılığı gösterir. Çünkü Türkçe eklemeli, bağlantılı bir dil olduğundan Alman dilinde 
birden çok fiil, Türkçede tek bir köke eklenen eklerle ifade edilebilir.   
                                        Gelebilmiştim. 
                                        Ich hatte kommen können. 
 
             “Bağlantılı  dillerin  tipik  bir  örneği  olan  ve  hiç  değişmeyen  bir  ad  ya  da  eylem 
köküne değişik biçimbirimlerin eklenmesiyle  her türlü türetme  ve çekim işlemlerini 
gerçekleştiren    Türkçede    tümce  anlambilimi  açısından    çekim  eklerinin    önemli 
işlevleri  yerine getirdiği görülür. Belli bir zamanı  dile getiren bir çekim eki,  değişik 
zamanların,  kiplerin  anlatımını  da  üstlenmekte,  görünüş  açısından  ilginç  nitelikler 
sergilemektedir.” (AKSAN, 2009: 183)
   
 
           Türkçede ve Almancada  eylemlerin görünüş (Aspekt), kılınış (Aktionsart) gibi 
özellikleri  vardır.    “Türkçe  gibi,  bağlantılı-  ya  da  eklemeli-  bir  dilde  özellikle  kip, 
zaman,  görünüş  kavramlarının    anlatımı  doğrudan  doğruya  sonek  niteliğindeki 
biçimbirimlerle sağlandığı için bunlar Türkçede daha bir önem taşır.” (AKSAN, 2009: 
166)
 
“Eylemler  bir  başlama,  bir  sürme,  bir  bitme  anlatır.  Đşte,  eylemlerin    bu 
özelliğine    kılınış    denmektedir.”  (AKSAN,  2009:  86) 
 
“Görünüş  (Fr.  Đng.  aspect, 
Alm. Aspekt) kavramı yine, eylemlerle ilgili bir dilbilgisi ulamıdır. Konuşan, tümceler 
üreten bir konuşmacının eylemi, içinde bulunulan durumla ilişkili olarak, kişisel görüş 
ve yorumuyla kullanışını, eylemi öznel yorumlayışını anlatır.”
 
(AKSAN, 2009: 87) Bir 
tümceye doğru anlam verebilmek için bu özelliklerin de iyi bilinmesi gerekmektedir.