T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

4.3.6.6    Mesleki ve Sosyal Konumdan Kaynaklanan Zorunluluklar   
 
           SCHULZ-GRIESBACH’a  (1982a:  138)    göre    “mesleki  ya  da  toplumsal  bir 
konum (Beruf und Stellung)” ile ilgili ya da başka bir deyimle görevden kaynaklanan 
zorunluluklar da müssen fiili ile ifade edilir.  
1) Die Ärzte in Notdienst müssen die Kranken untersuchen. 
    Acildeki doktorlar hastaları muayene etmek zorundadır. 
 
           Yukarıdaki  1)  nolu    cümlede  resmi  bir  düzenleme  olarak  hastaları  muayene 
etme zorunluluğu anlatılmıştır. Bu aynı zamanda doktorların  yaptığı Hipokrat yemini 
ile  ilgili  mesleki  (beruflich)  bir  zorunluluktur.  Bu  cümle  zorunluluk  kipliğini  ifade 
eder.    Bu  nedenle  müssen  fiilinin  Türkçe  karşılığının  [zorunda+eylem]’le  verilmesi 
daha  uygundur.  Ayrıca  [muayane  etmelidir/  muayene  etmeleri  zorunludur/  
gerekmektedir/şarttır ] şeklinde  anlatım seçenekleri de vardır.    
 
[Zor-u-n-da-dır] : 
[Zor-]    
: Bağımsız sözlüksel biçimbirim 
[-u]     
: Đyelik biçimbirimi 
[-n]     
: Bağlama ünsüzü   
[-da]     
: Bulunma hali bildiren biçimbirim (Lokativ) 
              [-dır]  
: Koşaç, ekeylemin üçüncü kişi biçimbirimidir. Ayrıca [Ø] :  
                                     sıfır biçimbirimi  
 
 

---

 
246 
          2)   “Er sagte: «Ich habe seinem Sohn gestern eine Fünf geben müssen.»”                        
                                                                                                     (BÖLL, 2006: 11)         
               “ «Dün onun oğluna zayıf vermek zorunda kaldım.» demişti.”  
                                                                                               (SELĐMOĞLU, 1998: 14)              
           Yukarıdaki  2)  nolu  Almanca  metinde  yer  alan  [müssen]  kiplik    fiili  “görülen 
geçmiş zaman” (AKSAN, 2009: 185) olarak nitelenen belirli geçmiş zamandadır. Bu 
zaman  “gerçekleşmesine  çoğunlukla  tanık  olunan  eylemin,  işin,  içinde  bulunulan 
zamandan önce olduğunu belirtir; kesinlik taşır.” (AKSAN, 2009: 185) Bu nedenle bu 
kiplik fiilde tanıtsal (evidential) kiplik anlamı vardır. PALMER (2001:22), duyumsal 
(sensory)  kipliğin  alt  kategorisi  olarak  görsel  (Đng.  visual,  Alm.  visuell)  kiplik 
kategorisini vurgulamaktadır.  
    
            Yukarıdaki  metinde  geçen  [müssen]  fiilinde    bir  zorunluluk  anlamı  söz 
konusudur.  Bundan  dolayı    [zorunda  kaldım]  ifadesi  uygun  bulunmaktadır.  Burada 
mesleki zorunluluk   içeren bir anlamsal kategori vardır.