T. C. Ankara üN Đ vers đ tes

4.2.3.9
 
spüren 
            
Sözlüksel  olarak
 
‘Hissetmek,  duymak,  yaşayarak  anlamak’  anlamlarına  gelir.  
Spüren fiili sözlüksel olarak “1. bedensel olarak hissetmek, algılamak, hissetmek 2. a) 
duygusal, içgüdüsel olarak hissetmek, farkına varmak b) (nadiren) hissetmek, duymak, 
farkına varmak” (DUDEN,1989:1445)  anlamlarındadır.   
                  Ich spüre das Kind wegen der Kälte zittern.  
                  Çocuğun soğuktan dolayı titrediğini hissediyorum.     
 
 
 
 [his-s-ed-i-yor-um]: 
[his-] 
: Bağımsız sözlüksel biçimbirim 
[-s]   
: Bağlama ünsüzü 
[-ed]  
: Bağımlı sözlüksel biçimbirim, [-et] ünsüz yumuşaması ile  
                       [-ed]’e dönüşür. 
[-i]   
 : Bağlama ünlüsü 
[-yor] 
 : Şimdiki zaman biçimbirimi, haber kipi 
[-um] 
 : 1. tekil kişi biçimbirimi 

---

 
132 
           Spüren  fiilinin  sözlüksel  anlamları    birden  fazla  olmasına  karşın  yukarıdaki 
cümle bağlamında [hissediyorum] olarak karşılığının verilmesi uygundur.  
 
            4.2.3.10   fühlen               
           Fühlen sözlüksel olarak  “dokunma duyusuyla algılamak, bedensel veya ruhsal 
olarak  hissetmek,  duymak  (acı,  sevinç)”  (WAHRIG,  1986:  508)    anlamlarıyla 
açıklanır.  Bu  fiil,  kiplik  fiil  gibi    cümledeki  asıl  fiil  önünde  ‘zu’  ilgeci  olmaksızın 
kullanılır.                 
                1) Sie fühlte ihr Herz schlagen. 
                    Yüreğinin çarptığını hissediyordu. 
[his-s-ed-i-yor-du]: 
[his-] 
 
: Bağımsız sözlüksel biçimbirim                                  
[-s]  
 
: Bağlama ünsüzü 
[-ed] 
 
: Bağımlı sözlüksel biçimbirim, [-et] ünsüz  
                                yumuşaması ile [-ed]’e dönüşür 
[-i]  
 
: Bağlama ünlüsü 
[-yor] 
 
: Şimdiki zaman biçimbirimi 
[-du] 
 
: Hikâye bileşik zaman biçimbirimi, haber kipi, [Ø]             
                               sıfır biçimbirimi 
           Yukarıdaki  1)  nolu  cümlenin  Türkçesinde  fühlen    fiilinin  karşılığı 
[
hissediyordu
] 
ş
eklinde  verilmiştir.  Aynı  zamanda  bu  cümle  bağlamında  duyuyordu, 
fark  ediyordu  sözcüksel  birimleri  de  alternatif  olarak  düşünülebilir.    AKSAN 
(2009:195)  şimdiki  zamanın  hikâyesini,  “süreklilik  gösteren  geçmiş  biçimbirimi” 
olarak tanımlar. AKSAN’a (2009:195)  göre “bu zaman, dilbilimcilerin görünüş (Alm. 

---

 
133 
Aspekt,  Đng.  aspect)  bakımından  üzerinde  çok  durdukları  bir    bileşik  zaman  olup, 
Türkçede,    geçmişte  süreklilik  gösteren  bir  eylemi,  bir  işi,  şimdiki  zamanla  görülen 
geçmiş  zaman  bildiren  biçimbirimlerin  bileşmesiyle  dile  getirilen  zamandır.”  Bu  
zaman,  
[
-yordu
]  
biçimbirimleriyle  ifade edilir. 
 
           Bu  fiil    belirli  geçmiş  zamanda    ‘haben’  yardımcı  fiili  alır  ve  cümle  sonunda 
fiilin  üçüncü  halinde  (Partizip  II)  yer  alır.  Bu  durum  belirsiz  geçmiş    zaman 
(Plusquamperfekt)    için  de  geçerlidir.  Asıl  fiil,  mastar  halinde    fiilin  3.  hali  (Partizip 
II)’nin  önünde durur. 
                2) Er hat        sein Kind   kommen     
gefühlt. 
                     Çekimli fiil                 Mastar fiil   
Fiilin üçüncü hali (Partizip II) 
                    Çocuğunun    geldiğini  hissetti.  
[
his-
]
 
 
:  Bağımsız sözlüksel biçimbirim 
[
-s
]
 
 
:  Bağlama ünsüzü 
[-et] 
 
:  Bağımlı sözlüksel birim 
[-
ti
]
 
 
:  Belirli geçmiş zaman biçimbirimi, haber kipi, 
[
Ø
]
 sıfır  
                              biçimbirimi 
           Yukarıdaki 2. örnekte hissetti yerine [fark etti] sözcüksel birimleri de bir 
alternatif olarak düşünülebilir.