1.2 Kiplik Kavramı
Çalışmanın ana konusu kiplik fiiller, Türkçe karşılıkları ve bunların korpustaki
kiplik anlam türlerinin incelenmesi ve betimlenmesi olduğu için, kiplik (Modalität)
kavramı üzerinde durmamız gerekir.
7
Kipleştirme ya da kip yeni bir kavram olmayıp, eski antik çağlardan beri
felsefecilerin üzerinde durduğu ve sözce (dictum) ve kip (modus) ayrımı yaptıkları
bir kavram olmuştur.
1
Aslında kiplik anlambilimle, kip ise dilbilgisi ve biçimbirimle ilgili
kavramlardır ve felsefi temele dayanır. Doğada ve evrende mevcut olan anlamlar, belli
simgeler aracılığı ile kodlanırlar. Kiplik, doğada ve evrende mevcut bulunan
anlamların dilsel anlamlara dönüşümünü inceleyen anlambilimsel bir kategoridir.
Dilbilimsel kiplik, temelini mantık ve felsefe disiplinlerinden alır. Bu disiplinlere göre
evrendeki bilgi iki gruba ayrılır: Olasılıklar ve zorunluluklar. Olası doğru ya da olası
yanlışlardan oluşan bir evren vardır. Bir bilgi, bir evren ya da tanımlanan durum için
doğruyken başka bir evren ya da tanımlanan durum için yanlış ise, bu bilgi olası doğru
(ya da olası yanlış) olarak kabul edilir. “LEIBNIZ’in formüle ettiği gibi, analitik bir
önerme, bütün olası evrenlerde doğrudur. Bu doğruluk, onu ifade eden cümlenin
anlamı aracılığıyla gerekçelendirilir ve garanti edilir. Onun doğruluğu konusunda
bilgimiz ya da kanımız, ne onun deneyime dayanması, ne de deneyimle
etkilenebilecek olması anlamında görgül
2
değildir.”(LYONS, 1982: 387) LYONS’a
(1983:387) göre zorunluluk ve olasılık geleneksel kiplik mantığının temel
kavramlarıdır.
_________________________
1
http://nedir.dictionarist.com/dictum (29.09.2011)
2
görgül(empirisch): Görgüye dayanan. Eşdeyişle duyulara, algılara ve deneylere dayanan. Bilimsel
anlamı bilimsiz, eşdeyişle yöntemsiz deneye dayanandır. (Bkz. HANÇERLĐOĞLU; 2010, S. 146 vd.)
8
Dilbilimdeki kiplik, evrendeki bu bilginin dile yansıma biçimleriyle ilgilenir.
Dostları ilə paylaş: |