etimolojik
olarak
Eski
Türkçe
kib/kip, kalıp/model olarak kullanılmış, Türkiye Türkçesinde hiç kaydedilmemiş olan
sözcük Dil Devrimi döneminde Divan-ı Lügat-üt Türk’den bulunarak kullanıma
konulmuştur.
DĐLAÇAR’a (1971: 106) göre kip, fiilin gösterdiği süreç’in(vetire, procès)
hangi psikolojik koşullar altında meydana geldiğini ya da gelmek istendiğini bildiren
ve ruh durumunu, kişisel duyguları, niyeti, isteği belirten bir gramatikal ulamdır.
BÜNTING/EICHLER’e (1978:156) göre “konuşan/yazan kiplik ifadelerle
söylenilenin gerçekliği, gerçek dışılığı, istenebilirliği, olasılığı, zorunluluğu
hakkında yargı ve tahminlerini belirtir. Konuşan her zaman bir kipi seçer.
________________________
4
http://semanticsarchive.net/Archive/zE0ZDQ0N/Maltepe_bildiri.pdf (12.09.2011)
12
Kip kategorisi çekimde mevcuttur. Kiplik, konuşmanın ben temelli ifadesidir¸
kiplik biçimlerinde konuşan tarafından oluşturulan yargılar ifade edilir. Belli çekim
ekleri, cümlenin zamanını belirlerken bu çekim ekleri aynı zamanda cümledeki kipi
de gösterir. Kiplik, cümledeki geçen fiilin, olayın konuşanda mevcut bulunan
yargılarla ifade edilmesidir.
Almancada kiplik (Modalität), üç biçimde dilsel olarak ifade edilir:
1.
“Fiil çekim araçlarıyla- haber kipi (Indikativ), emir kipi (Imperativ), dilek
kipi (Konjunktiv) (würde ve möge yardımıyla yapılan farklı anlatım
biçimleriyle),
2.
dürfen, können, mögen, müssen, sollen, wollen, möchten kiplik fiilleriyle,
3.
Wie, warum, wozu vd. gibi sorulara yanıt veren tarz ve biçim belirten
zarflarla.” (BÜNTING/EICHLER, 1978: 156).
BÜNTING/EICHLER (1978: 156), mögen kiplik fiilinin dilek kipi (Konjunktiv
II) biçimi olan möchten’i de 7. bir kiplik fiil olarak sınıflandırır. 3. grup kiplik anlatım
aracı olarak sınıflandırılan zarfları ise, kiplik zarfları olarak niteler.
BÜNTING/EICHLER (1978:156), Almancada kiplerin ve dilsel ifade
araçlarının işlevlerini, hangi tür kip ve kiplikleri ifade ettiğini, gerçeklik, gerçek dışılık
ve olasılığın hangi ifade biçimleriyle temelde ifade edildiğini aşağıdaki tabloda
göstermiştir:
|