T. C. Ondokuz mayis üNİversitesi sağlik biLİmleri enstiTÜSÜ periodontoloji anabiLİm dali

 

0 

 

1  

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

 

Hiç ağrı yok    

 

 

 

 

 

 

Dayanılmaz ağrı 

Şekil 1. Visual Analog Skala (VAS) 

 

 

 

2.7. Epitelizasyon 

 

Yara,  bir  dokunun  normal  fonksiyonlarını  kesintiye  uğratacak  şekilde  cerrahi 

ya  da  travmatik  olarak  bütünlüğünün  bozulması  olarak  tanımlanabilir  (İpek,  2011). 

Organizmanın  doğal  tepkisi  yaraları  mümkün  olduğunca  kısa  sürede  kapatmak  ve 

yapıların doğal biyolojisini tekrar kazandırmaktır. Yaralanmayı takiben doku bütünlüğü 

ve  fonksiyonel  kapasiteyi  geri  kazanmaya  yönelik  hücresel  ve  biyokimyasal  olarak 

düzenlenmiş  yanıtlar  zincirine  yara  iyileşmesi  denir  (Gence,  2008;  İpek,  2011). 

Kemoatraktan  hücrelerin  bölgeye  göç  etmesi  ve  yabancı  cisimlerin  bölgeden 

uzaklaştırılması,  mikrobiyal  hücrelerin  bölgeye  gelmesi,  ekstrasellüler  matriksin 

formasyonu  ve  matürasyonunu  takiben;  epitelyal  hücreler  yara  kenarlarından  itibaren 

bölgeye  göç  ederler  ve  hızlı  bir  şekilde  fibrin  pıhtısını  oluşturarak  yara  boşluğunu 

kapatırlar.  Tamamen  onarılmış  bir  dokuda  yeni  epitelyum  formları  koruyucudur  ve 

mekanik  olarak  dirençli  bir  bariyer  görevi  görür  ve  bu  yapı  ile  orijinal  doku  arasında 

farklılık fazla değildir (Wikesjö ve ark., 1992; Romanos, 1999; İpek, 2011). 

 

Epitelin  esas  fonksiyonu  vücut  yüzeyi  ve  çevre  arasında  bir  bariyer 

oluşturmaktır.  Epitelyal  bariyer  bakteri,  toksik  madde,  bazı  radyasyon  çeşitlerinden 

vücudu koruma özelliğine sahiptir. Ayrıca epitel tabakası, dış ortam ve vücut arasındaki 

sıvı-elektrolit  ve  diğer  maddelerin  geçişini,  dengesini  sağlar.  Epitel  tüm  madde  ve 

tepkilere  karşı  mutlak  bir  bariyer  değildir.  Patojen  mikroorganizmalar,  toksik 

solüsyonlar  ve  iyonize  radyasyon  bu  bariyeri  geçerek,  vücut  iç  ortamına  ulaşabilir 

(Kamath ve ark., 2006). 

---

15 

 

 

Epitelizasyon  yaralanmadan  sonraki birkaç  saat  içinde  başlar.  Epitel  hücreleri 

trombositler  ve  makrofajlardan  salgılanan  büyüme  faktörlerinin  etkisiyle  yara  alanına 

doğru  harekete  geçerler.  İyi  yakınlaştırılmış  cerrahi  insizyonlarda  24-48  saat  içinde 

epitelizasyon süreci başlar. 

 

Epitelizasyon 4 basamakta gerçekleşir: 

a-Mobilizasyon 

b-Migrasyon 

c-Mitozis 

d-Hücresel farklılaşma (Kamath ve ark., 2006)  

 

Yara  iyileşmesinin  epitelyal  bölümü,  hücrelerin  mobilizasyonu  ve  yara 

kenarlarını  geçerek  migrasyonu  ile  başlar.  Mitoz  ile  hücre  sayısı  artar,  proliferasyon 

meydana gelir, faklılaşma ile normal epitelyal görünüm kazanılır. Yara kenarına komşu 

olan epitel hücreleri, genişleyip düzleşerek, komşu hücre ile bazal membrandan ayrılır, 

böylelikle  mobilizasyon  süreci  başlar.  Bu  hücreler  yassılaştıkça  komşu  epitel 

hücrelerinden uzaklaşma eğilimine girerler. Epitel hücreleri yara kenarında apiko-bazal 

polaritelerini  kaybetmişlerdir,  yara  üzerinden  serbest  bazolateral  kenarlarından 

psödopotlar uzatarak ilerlerler (Newman ve ark., 2002). 

 

Hücrelerin  migrasyonu  kontak  inhibisyonun  kaybı  ile  başlar.  Kontak 

inhibisyonu ortadan kalkan  hücre, yara boşluğuna doğru ilerler. Epitelyal  hücre akımı, 

hücreler  karşılıklı  gelinceye  kadar  devam  eder,  kontak  inhibisyonun  yeniden 

oluşmasıyla  migrasyon  tamamlanır.  Göç  eden  hücrelerde  mitoz  başlar.  Sabit  bazal 

hücreler  tüm  yara  yüzeyine  doğru  prolifere  olur.  Hücre  sayısının  artışı  yeni  epitelyal 

tabakayı  kalınlaştırır.  Reepitelizasyon  sağlandıktan  sonra,  bazal  tabakadan  yüzeye 

doğru,  stratum  korneumun  tekrar  oluşması  için  farklılaşma  başlar  ve  keratinosit 

hücreleri meydana gelir (Newman ve ark., 2002). 

 

Epitelizasyon  sürecine  etki  eden  faktörler  arasında;  yara  alanının  büyüklüğü, 

beslenme  desteği,  kalan  bazal  hücrelerin  sayısı  ve  yaranın  çevre  şartları  önemlidir 

(Engler, 1966). 

 

Gingivektomi  operasyonundan  hemen  sonraki  reaksiyon,  yüzeyde  koruyucu 

pıhtı  oluşumudur.  Pıhtının  altındaki  dokuda  akut  enflamasyon  ve  yer  yer  nekroz 

meydana gelir. İyileşme bu pıhtı tabakasının 0,3-0,5 mm altında başlar. 12-24 saat sonra 

yara kenarlarındaki epitel hücreleri granülasyon dokusunun üzerine doğru prolifere olur. 

---

16 

 

Yeni  epitel  dokusu  granülasyon  dokusunu  üzerindeki  kontamine  olmuş  pıhtı 

tabakasından  ayırır.  Yara  kenarlarındaki  epitelyal  aktivite  24.-36.  saatler  arasında 

maksimum düzeydedir. Yeni epitel hücreleri yara kenarlarındaki epitel dokusunun bazal 

ve derin spinoz tabakalarından kaynaklanır. Ağız epitelinin proliferasyon hızı 24 saatte 

0,5  mm  dir.  Yara  yüzeyinin  epitelizasyonu  5-14  gün  arasında  tamamlanır. 

Keratinizasyonun  tamamlanarak  epitelin  tam  olarak  iyileşmesi  yaklaşık  bir  ay  alır 

(Engler, 1966; Newman ve ark., 2002).