T. Malikov O. Olimjonov moliya

Dempingga qarshi bojxona bojlari - mahsulotni chiqarayotgan mamlakatdagi tovarlarning qiymatidan shu tovarlar
olib kirilayotgan mamlakatda shu tovarlarning bahosi past bo’lsa, bu narsa mamlakat o’z ishlab chiqaruvchilariga moddiy zarar etkazish xavfini tug’dirsa yoki shunga o’xshash tovarlarni mamlakat doirasida ishlab chiqarishni to’xtatib qo’yishi mumkin bo’lsa joriy etiladi.

E

Yer uchun to’lovlarning shakllari – yer solig’i, ijara haqi va erning normativ bahosidan iborat. Erning egalari, erning mulkdorlari va yerdan foydalanuvchilar yillik yer solig’iga tortiladi. Ijaraga berilgan er uchun ijara haqi olinadi. Qonunda ko’zda tutilgan hollarda sotib olish va bankdan kredit olish uchun garov sifatida yerdan foydalanilganda erning nomativ bahosi belgilanadi (o’rnatiladi).

Yer solig’i – er egalari, erga egalik qiluvchilar va yerdan foydalanuvchilar to’laydigan soliq. Uning miqdori er egalari, erga egalik qiluvchilar va yerdan foydalanuvchilar xo’jalik faoliyatining natijalariga bog’liq bo’lmasdan, balki bir yil uchun er birligiga nisbatan barqaror to’lovlar ko’rinishida o’rnatiladi. O‘z mulkida, egaligida yoki foydalanishida er uchastkalariga ega bo’lgan yuridik va jismoniy shaxslar bu soliqning to’lovchilaridir. Soliqning stavkasi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. Yer solig’i yuridik shaxslar tomonidan har yili birinchi yanvargacha bo’lgan holatga qarab mustaqil hisoblab chiqariladi va soliq bo’yicha hisob-kitoblar er uchastkasi joylashgan hududdagi soliq organiga joriy yilning birinchi fevraligacha taqdim etiladi. Yuridik shaxslar tomonidan (qishloq xo’jaligi korxonalaridan tashqari) soliq yilning har choragida ikkinchi oyning 15-kunigacha to’lansa, qishloq xo’jaligi korxonalari bu soliqni bir yilda bir marta – hisobot yilining 15-dekabrigacha to’laydilar. Bu muddat jismoniy shaxslar uchun joriy yilning birinchi noyabrigacha belgilangan.
Yer ostidan foydalanganlik uchun soliq - bu soliqni O‘zbekiston Respublikasi hududida foydali qazilmalar qazib olishni, shuningdek, foydali qazilmalar qazib olish bilan bog’liq bo’lmagan er osti inshootlari qurish va ulardan foydalanishni amalga oshiruvchi yuridik va jismoniy shaxslar to’laydilar. Uning ob’yekti bo’lib foydali qazilmalar qazib olish hajmi, texnogen
hosilalarning hajmi, foydali qazilmalar qazib olish bilan bog’liq bo’lmagan er osti inshootlari hajmi, rangli toshlar xom ashyosi, paleontologiya qoldiqlari va boshqa geologik kollektsiya materiallari namunalarini to’plash uchun berib qo’yilgan er qa’ri uchastkasi maydoni hisoblanadi. Soliqning stavkasi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
Yerning normativ bahosi - hisobli qoplash muddati davomida olinishi lozim bo’lgan potentsial daromaddan kelib chiqqan holda ma’lum sifatdagi va joydagi er uchastkasining qiymatini ifodalaydigan ko’rsatkich. Erni mulk sifatida berish uchun, unga nisbatan jamoa-hissali mulkni o’rnatish uchun, meros sifatida berish, taqdim etish, bank kreditini olish uchun er uchastkasidan garov sifatida foydalanilganda er munosabatlarini iqtisodiy tartibga solishni ta’minlash uchun joriy etilgan. Odatda erning normativ bahosi er maydoni birligiga to’g’ri keluvchi yer solig’ining 50 martalik hajmi miqdorida o’rnatiladi. Bu baho hisoblanayotgan paytda yer solig’i bo’yicha berilgan imtiyozlar inobatga olinmaydi.