T. T. Jum aqulov iqtisod fanlari doktori, professor

qiymatning nisbiy sh a k lin i,
b o sh q a to v a rla r q iy m a tin i ifo d a la s h g a h iz m a t q ilu v c h i to v a rla r esa 
qiymatning ekvivalent shaklini 
tashkil qiladi.
Qiymat shakllarining rivojlanishiga sabab bo'lgan omillar: 
e 
m ehnat taqsimotining rivojlanishi va chuqurlashuvi;
•
ishlab chiqarishning o'sishi;
•
m ahalliy va m illiy bozorlarning vujudga kelishi.
Umumiy ekvivalentlik rolining oltinga yuklatilish sabablari:
•
sifat jihatdan bir xil o'lcham ga keltirish mumkinligi;
•
zanglam asligi va uzoq muddat saqlash mumkinligi;
•
bo'linuvchanligi va yaxlit holatga keltirish mumkinligi;
•
tabiatda nisbatan kamyobligi;
e 
oz m iqdordagi nodir metal qiymatining ancha yuqoriligi
Oltin pul 
-h a m m a tovarlar uchun umumiy ekvivalent rolini o'ynovchi maxsus 
tovardir.
Hozirgi zam on puli 
- um um ko'pchilik tom onidan tan olingan va davlat 
tomonidan qonuniylashtirilgan ekvivalentlikning um um iy vositasidir.
31

---

Ruining vazifalari:
M uom ala v o sitasi v a z ifa s i
-b u n d a pul to v a rla r m uom alasi 
jarayonida vositachi sifatida maydonga chiqadi.
To'lov vo sitasi vazifasi 
- to v a rla r nasiyaga to 'lo v m uddati 
kechiktirib sotilganda va turli xil to 'lo v m ajburiyatlari am alga 
oshirilganda pul bu vazifani bajaradi.
Jamg'arish vazifasi 
- pul m uom aladan chiqarib olinganda bu 
vazifani bajaradi. Real ravishda oltin pul va oltin buyum lar boylik 
to'plash vazifasini bajaradi.
Jahon puli vazifasi 
- oltin pulga tegishli. Ba’zi nufuzli valyutalar 
ham ideal ravishda bu vazifani bajarishi mumkin.
Qiymat o'lchovi vazifasi 
- bunda tovar (xizmat)ning alm ashuv 
qiymati pul vositasida hisoblanadi va baholanadi. Shuningdek, 
iqtisodiy resurs sarf-xarajatlari va darom adlarni hisoblashning 
yagona o'lchov birligi ham puldir.
Hozirgi zam on pul nazariyasida pul tushunchasi ikki m a’noda ishlatiladi: