№1 2022 129
Gazda suv bug’larining bo’lishi muayyan sharoitlarda (harorat pasayishi va
bosim oshishida) gaz gidratlarini hosil bo’lishiga sabab bo’lib, quvur, ventil va
boshqa jihozlarning berkilib qolishi (ayniqsa qishki mavsumda) oqibatida halokatli
holatlar yuzaga keltiradi.
Gazdagi suyuqlik tomchilari va mexanik qo’shimcha gaz komponentlarining
harakatchan qismiga zarbali ta’sir ko’rsatib, gazni kelgusi qayta ishlashni
qiyinlashtiradi, quvur va jihozlarda tiqin hosil qilib, me’yoriy ishlashining buzilishiga
sabab bo’ladi.
Gaz quvuruzatkichlari, kompressorlar va gazni qayta ishlash qurilmalarning
me’yorda ishlashini taminlash uchun gazlarning tarkibidagi qo’shimchalar va
namlikdan tozalash talab etadi.
Qazib olinayotgan gaz (tabiiy va yõldosh nеft’ gazlari) tarkibidagi nordon
komponеntlarni – vodorod sul’fid va karbonat angidridi qatori oltingugurtning
boshqa birikmalari: karbonil sul’fidi (
), uglerod disul’fidi (
), merkaptanlar
(
), gaz kondensatidagi–sul’fidlar (
) va disul’fidlar (
) miqdori kеng diapazonlarda kichik ulushlardan bir nеcha foizgacha õzgarib
turadi.
Natijalar Amalda gazlarni tozalash va tarkibidagi mexanik qo’shimchalarni bartaraf qilish
uchun turli usullar va apparatlar mavjud. Tozalash usulini taminlashda ifloslanishning
ko’rinishi, uning kimyoviy va fizik-kimyoviy xossalari, ishlab chiqarish tavsifi,
yutuvchi sifatida mos moddalarni qo’llash imkoniyati, ajratilgan qo’shinchalarni
utillashning maqsadiga muvofiqligi, tozalash xarajarlari hisobga olinadi.
Gazlarni mexanik qo`shimchalardan tozalash asosan quruq va ho`l usulda
amalga oshiriladi.
Gazlarni mexanik qo`shimchalardan tozalash usullarining tasnifi 1-rasmda
tasvirlangan.
