Tafakkur ziyosi
Yüklə 4,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
TABIIY VA ANIQ FANLAR
edi. Qonunda muhofaza qilish obyektlari, ularni muhofaza qilishdan maqsad nima ekanligi, tabiiy resurslardan mulkchilik masalasi qanday hal etilganligi yoritilgan. Mazkur qonun 11 bo‘lim, 53 moddadan iborat. U o‘z navbatida tabiiy muhit sharoitlarini saqlashning, tabiiy resurslardan foydalanishning huquqiy, iqtisodiy va tashkiliy asoslarini belgilab beradi. Jahon amaliyoti tabiatni muhofaza qilishni markazlashgan boshqaruv va nazorat – monitoring organlari funksiyasini davlat tasarrufiga berish maqsadga muvofiqligini ko‘rsatmoqda. Masalan, 1967- yili Shvetsiyada Tabiatni muhofaza qilish Milliy kengashi, 1970-yil AQSh da Tabiatni muhofaza qilish agentligi, Angliyada Tabiatni muhofaza qilish vazirligi, 1971- yil Kanadada Atrof muhit Departamenti, Fransiyada Ekologiya masalalari bo‘yicha vazirlik tashkil etildi. Shuningdek, bu mamlakatlarda ekologik muammolarni hal qilishda nodavlat tashkilotlarning roli ham benihoya o‘sib bormoqda. (Mo‘ynoqda olib borilayotgan ishlar) . O‘zbekiston va Qozog‘iston mamlakatlari teritoriyasida joylashgan Orol dengizi O‘rta Osiyo mamlakatlari va ushbu teritoriyada yashayotgan aholi uchun juda katta muammolarni tug‘diradigan obyekt bo‘lib qolmoqda. Olimlarning kuzatishicha Orol dengizi Markaziy Osiyo hududida tabiiy iqlimni o‘zgarishini yuzaga keltirmoqda. Iqlim o‘zgarishlari esa ayollar va bolalar o‘rtasida kamqonlik va boshqa kasalliklarni ko‘payishiga olib kelar ekan. Prezidentimiz BMT Bosh assamblyasining 75-sessiyasidagi ma’ruzasi tufayli Orol bo‘yi mintaqasi “Ekologik innovatsiya va texnologiyalar hududi” deb e’lon qilindi. Orol bo‘yi mintaqasida, xususan Mo‘ynoqda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar mahkamasi BMT ning Atrof muhit bo‘yicha Dasturi (YUNEP) fondidan ajratilgan mablag‘ hisobiga milionlab gektarni tashkil etuvchi sho‘r maydonlarga saksovul ko‘chatlari ekildi va tuzni shamol tufayli ko‘chishini oldini olish uchun harakat qilinmoqda. Mo‘ynoq aholisi uchun infratuzilma qayta tiklanmoqda. Orol fojiasi ulkan muammo bo‘lib, bitta davlat yoki mamlakat ajratadigan mablag‘ hisobiga muammolar hal bo‘la qolmaydi. Shuning uchun Orol fojiasi Butun jahon fojiasi hisoblanib uning tabiatini muhofaza qilish BMT ning rezolyusiyasiga bog‘liq bo‘lib qolmoqda. Hozirgi kunning eng muhim vazifalaridan biri aholi orasida ekologik ta’lim – tarbiyani va atrof muhitni saqlashga oid bilimlarni yoyish yo‘li bilan tabiatni muhofaza qilish faqat davlat boshqaruviga suyanib qolmasdan nodavlat tashkilotlarni jalb qilish Tabiatni muhofaza qilish Davlat qo‘mitasi, Xalq ta’limi hamda Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirliklarini qo‘shma yig‘ilishlarida muammolarni atroflicha muhofaza qilish va chora –tadbirlarni amalga oshirish muhimdir. Bugungi kunda ekologik ta’limni mukammal tarzda tashkil etish davr talabiga aylandi. Ekologik ta’lim–tarbiyaning tub ma’nosi – bu tabiat va jamiyat o‘rtasidagi uzviylik, ularni bir–biriga bog‘lovchi tabiiy va ijtimoiy qonunlarni o‘rganish, xayotga tatbiq qilish yo‘li bilan tabiiy barqarorlikni saqlash muhim ekanldigiga asoslanadi. Ekologik ta’lim umumiy ta’limning tarkibiy qismi bo‘lib, uzluksiz xarakterga ega bo‘lishi kerak. Ekologik materiallar har bir fan tarkibida ortiqcha vaqt talab etilmagani holda o‘quvchi va talabalarga o‘rgatilishi ekologik dunyoqarash shakllanishi va rivojlanishiga ijobiy ta’sir etishi kerak. Ekologik ta’lim oila, bog‘cha, mahalla, boshlang‘ich va umumiy o‘rta ta’lim maktablari, akademik litsey, kasb– hunar kollejlari, oliy o‘quv yurtlari, qayta tayyorlash muassasalarida rasmiy o‘qitilayotgan bilimlardan tashqari, tabiatni qo‘riqlashga oid udum va an’analarni yoshlar qalbiga singdirish lozimdir. Ekologik bilimlar mazmun va xarakteri jihatidan ilmiy, amaliy va tarbiyaviy bo‘ladi. Ilmiy ekologik tushunchalar eng avvalo biologiya, kimyo, fizika, matematika, geografiya, astronomiya, kibernetika va boshqa aniq fanlarni o‘rganish orqali shakllana boradi. Amaliy bilimlar esa mehnat, geografiya, chizmachilik fanlari asosida uyg‘unlashadi. Tarbiyaviy yo‘nalish mehnat, estetika va boshqa fanlarni o‘rganish orqali shakllanadi. Ekologik ta’lim – tarbiya bu insonning tabiatga qadam qo‘ygan vaqtidan boshlab, butun xayoti davomida tabiatdan ongli ravishda foydalanishga o‘rgatish, xalqimiz o‘rtasida hurmat – e’tiborli udumlar, urf- |