Ta’limda axborot texnologiyalri

Raqamli ta’lim muhitida umumta’lim maktablarining boshqaruv tizimi
Usmanova Gulnoza Xamdamjonovna
QDPI “Ta’limda axborot texnologiyalri” yo‘nalishi 1-kurs magistranti
Umumta’lim maktablarida raqamli muhit elektron doskalar, kompyuterlar va yuqori tezlikdagi internetdan foydalanish jarayonida shakllandi. Bu o’z navbatida ta’limni boshqaruv jarayonining ham raqamlashtirish zaruriyati bilan uzviy bog’liq masala hisoblanadi. Ta’limni boshqaruv jarayonini raqamlashtirish bir qancha amllarni bexato va samarali bajarish imkonini beradi.
Kalit so’zlar: ta’limni raqamlashtirish, raqamli muhit, elektron kundalik, kundalik.com platformasi, elektron ta’lim, raqamlashtirish maqsadlari, samaradorlik.
“…Taraqqiyotga erishish uchun biz raqamli bilimlar va zamonaviy axborot texnologiyalarini egallashimiz zarur va shart. Bu bizga yuksalishning eng qisqa yo’lidan borish imkoniyatini beradi. Zero, bugun dunyoda barcha sohalarga axborot texnologiyalari chuqur kirib bormoqda…” degan edilar Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev 2020 yil 24 yanvar kuni Oliy Majlisga Murojaatnomasida.
O’zbekistonda umumta’lim maktablarining boshqaruv tizimini raqamlashtirish yuzasidan jadal ishlar olib borilmoqda. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konseptsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida” 2019-yil 29-apreldagi PF-5712-son Farmoni va Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining “Toshkent shahrida raqamli texnologiyalarni keng joriy etish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2020-yil 17-martdagi PQ-4642-son qarori hamda XTV ning 2021-yil 1-iyuldagi 205-sonli qarorlariga muvofiq barcha umumta’lim maktablarida o‘zlashtirish jurnallari va kundalik yozuvlarning elektron shakllaridan foydalanish, davomatni masofadan monitoring qilish, o‘quvchilarning kelish va ketish vaqtlari nazorati bilan bog‘liq bo‘lgan o‘quv jarayonini avtomatlashtirish tizimi joriy etilishi hamda o‘quvchilarning o‘zlashtirishini hisobga olish, o‘qituvchilar faoliyatiga oid statistika va hisobotlarni shakllantirishni nazarda tutuvchi “Elektron kundalik” yagona tizimi joriy etilishi asosiy vazifalardan biri etib belgilangan.
Ushbu vazifani amalga oshirish maqsadida Kundalik.com platformasi ishlab chiqildi va qisqa muddat mobaynida qog’ozbozlik bilan bog’liq muammolar bartaraf etilishiga zamin yaratildi. Kundalik.com platformasi orqali o‘quvchilar uy vazifalari, dars jadvali, baholari haqida doimiy ravishda ma’lumot olishlari mumkin. Shuningdek, onlayn test va masofaviy ta’limdan foydalanish imkoniyati ham mavjud. Ota-onalar esa o‘z farzandlarining maktabga kelib-ketish vaqtini, o‘quv fanlarining qay darajada o‘zlashtirayotganligini, davomati va odob-ahloqini bilib olish imkonini beradi. O‘qituvchilar esa jurnal, dars jadvali, o‘quv rejasidan elektron tarzda foydalanishi, tayyor o‘quv rejalarini yuklab olishi, virtual konferensiyani amalga oshirib, e’lonlarni ham qulay tartibda berib borishi, o‘z o‘quvchilari va ularning ota-onalari bilan operativ muloqotni amalga oshirishlari mumkin. Ushbu raqamli platforma o‘qituvchilarga ortiqcha qog’oz hujjatlarini to‘ldirishga vaqt sarflamaslikka va vaqtini ko‘proq ta’lim jarayoniga ajratishga, o‘qitish ishlariga ijodiy yondashishga yordam beradi. Tizimda qo‘shimcha foydali funksiyalar, xususan zarurat bo‘lganida masofadan turib shug’ullanish imkoniyati ham mavjud. Umuman olganda, milliy loyiha muvofiqlashtirishni nazarda tutadi va ta’lim imkoniyatlaridan samarali foydalanishlari uchun o‘quvchilarga sharoit yaratish hamda sifatli ta’lim olishdan teng foydalanishni ta’minlaydi. Hozirgi vaqtda kundalik.com platformasi bir qancha qulaylik bilan boyitilib, emaktab.uz nomiga almashtirildi. Bu esa o‘z navbatida shaffoflikni ta’minlash, qulayliklar yaratish, xato va kamchiliklarni bartaraf qilish maqsadida amalga oshirildi.
Ta’limni boshqaruv jarayonini raqamlashtirishdan maqsad:
- ta’lim faoliyatining ochiqligi va shaffofligini ta’minlash;
- ta’lim tizimida o‘quv, ilmiy, ma’muriy va moliyaviy jarayonlarni avtomatlashtirish;
- tahliliy ma’lumotlarni shakllantirish va qaror qabul qilish jarayonini optimallashtirish va tezlashtirish;
- ta’lim jarayoni ishtirokchilari faoliyati samaradorligini monitoring qilish;
- ta’lim jarayonini boshqaruvchi (rahbar), o‘qituvchi va o‘quvchi o‘rtasida uzviylikni ta’minlash;
- ta’lim jarayonida to’siqlar yuzaga kelishini oldini olish va moliyaviy xarajatlarni qisqartirish.
Bugungi kunda raqamli ta’lim muhitini mamlakatimiz ta’lim tizimida o‘rni beqiyos bo‘lib, bunda o‘quvchilarning fanni o‘zlashtirishlari bilan bir qatorda, ular bir vaqtning o‘zida qanday o‘qiyotganini, fanlarni qanday o‘rganayotganini, vazifalarga qiziqishi, o‘z darajasidagi muammolarga fikr bildirishlarini kuzatish mumkin. Buning natijasida o‘quvchilarning mustaqil o‘rganish, shaxsiy o‘rganishga moslashish va o‘z ustida ishlash kabi qobiliyatlari yanayam rivojlanadi. Dars jarayonlarini raqamli muhitda jonli olib borish va darslarda interfaol topshiriqlarni berish o‘quvchilarning o‘zlari qiziqqan sohada qobiliyatlarini rivojlanishiga zamin yaratadi.
Adabiyotlar:
1. Prezident Sh.Mirziyoyevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi. Toshkent. 2020 yil 24 yanvar.
2. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Toshkent shahrida raqamli texnologiyalarni keng joriy etish chora-tadbirlari to’g’risida”gi PQ-4642 –sonli qarori. 2020 yil 17 mart.
3. A.Mirzayev “Mamlakatimiz ta’lim tizimida raqamlashtirish va raqamli dunyoda o’qitish va o’rganishning mavjud imkoniyatlari”. Toshkent .: 2021 yil.
4. G.Rahmonqulova “Raqamlashtirish barqaror rivojlanish omili sifatida”. Jurnal “Экономика и финансы”. Toshkent.: 2021 yil.
5. R.Tursunov “Ta’limni raqamlashtirish jarayonlarida ta’lim subyektlariga qo’yiladigan pedagogik talablar”. Toshkent.: 2021 yil
6. https: econferencezone.org
6. www.emaktab.uz