Axborot-kutubxona faoliyatining tuzilmasi

"Axborot-kutubxona faoliyatining tuzilmasi" deganda, siz kutubxona yoki axborot markazining boshqarilishi, tashkil etilishi, va faoliyatini amalga oshirish uchun muhim tuzilmalari tushuntirayotgan bo'lishingiz mumkin. Quyidagi yo'nalishlarda axborot-kutubxona faoliyatining tuzilmasi haqida umumiy ma'lumot bermoqchiyapman:

1. **Boshqaruv tizimi:** Kutubxona boshqaruv tizimi, qo'llanilayotgan ma'lumotlar tizimi, xodimlar strukturasini o'z ichiga oladi. Boshqaruv tizimi, boshqaruv organlari, boshqaruvning tuzilishi va boshqaruvni amalga oshirishda muhim bo'lgan qoidalarni o'z ichiga oladi.

2. **Xodimlar va vazifalari:** Xodimlar, ularning vazifalari, lavozimlari va boshqa jihatdan boshqaruvdagi vazifalari haqida ma'lumot bermoq zarur.

3. **Kutubxona bino tuzilishi:** Fiziki bino tuzilishi, kutubxonaning tarkibi (xalqaro, milliy, ilmiy, ilmiy-ta'limiy kutubxona tarkibiga ega bo'lishi mumkin), qo'llaniladigan joylar va qo'llaniladigan resurslar haqida ma'lumot bermoq muhim.

4. **Xizmatlar va faoliyatlar:** Kutubxona qaysi xizmatlarni ko'rsatadi? (masalan, o'qishchilar uchun malakaviy xizmatlar, elektron kutubxonaga kirish, axborot xizmatlari, boshqa kutubxonalar bilan hamkorlik, maqolalar va yangiliklar sharhlarini yozish va boshqalar).

5. **Ma'lumot tizimi:** Kutubxona ichidagi ma'lumotlar qanday tuzilganligi, ulardan qanday foydalanish mumkinligi, qo'llanma yoki kataloglar mavjudligi va boshqa ma'lumotlarni izlash va topishning qanday amaliyoti haqida ma'lumotlar.

6. **Mijozlarga xizmat ko'rsatish:** Kutubxona qanday usullar bilan mijozlarga xizmat ko'rsatadi? (masalan, saytlar, mobil ilovlar, xizmat ko'rsatish bo'yicha kurslar va boshqalar).

7. **Xalqaro hamkorlik va shu sohada faoliyatlar:** Kutubxona qanday xalqaro hamkorlik qiladi, tashkil etilgan tadbirlar, xorijiy xodimlar bilan hamkorlik, kitob almashish va boshqa tadbirlar haqida ma'lumot.

Bu holatda, axborot-kutubxona faoliyatining tuzilmasi, qo'llanilayotgan ma'lumotlarni boshqaruv organlari, xodimlar va mijozlar uchun qulay va oson bo'lishini ta'minlash uchun tuzilmalarni o'z ichiga oladi.
Axborot-kutubxona faoliyatini tashkil etish va uning faoliyatini ko'rsatishning asosiy tamoyillari quyidagilardir:

1. **Maqsad va mazmuni belgilash:** Kutubxona tashkil etishning birinchi qadamida, maqsad va mazmuni aniqlash juda muhimdir. Maqsad, kutubxonaning nima uchun tashkil etildiğini, qanday ma'lumotlarni o'z ichiga oladi va qanday xizmatlarni ko'rsatadi o'rganishga yo'lda qo'ydigan umumiy maqsadni ifodalaydi. Mazmun esa, kutubxona tarkibini, fokus sohalarini, asosiy mavzularni va xizmatlarini belgilaydi.

2. **Boshqaruv tizimi va bino tuzilishi:** Kutubxona boshqaruv tizimi va bino tuzilishi qulay va samarali bo'lishi lozim. Xodimlar va boshqaruv organlari o'z vazifalari bilan ta'minlangan bo'lishi kerak. Boshqaruv tizimi axborotni to'g'ri saqlash, taqsimlash va tarqatish uchun qo'llanilishi lozim.

3. **O'qituvchilar va xodimlar:** Yaxshi tayyorlangan, bilim va mahoratga ega bo'lgan xodimlar kutubxonaning faoliyatini kuchaytirish uchun juda muhim. Xodimlarni malakaviy tayyorlash, yangi axborot texnologiyalari va kutubxona sohasidagi yangiliklarga qadam qo'shishadi.

4. **Elektron axborot resurslari:** Bugungi kunda, kutubxona faoliyati asosan elektron axborot resurslariga qaraganda olib boriladi. Elektron kutubxonalar, maqolalar bazalari, onlayn ma'lumotlar omborlari, audiokitoblar va boshqa elektron resurslar kutubxona tarkibini shakllantirishda muhimdir.

5. **Hamkorlik va sheriklik:** Boshqa kutubxonalar, oliy o'quv yurtlari, ilmiy markazlar va korxonalar bilan hamkorlik qilish, kitob almashish tadbirlarini tashkil etish, xodimlar almashish va boshqa faoliyatlar orqali ko'p tarmoqli yangiliklarni amalga oshirishning muhim qismidir.

6. **Elektron axborot tizimlari va texnologiyalarining qo'llanilishi:** So'nggi axborot texnologiyalari va tizimlaridan foydalanish kutubxona faoliyatini yanada samarali qilish uchun kerak. Elektron kataloglar, saytlar, maqolalar omborlari va boshqa axborot tizimlari kutubxonaning ma'lumotlarini to'g'ri saqlash, qo'llash va tarqatish imkoniyatini beradi.

7. **Marketing va PR:** Mijozlarni kutubxona tarafidan xizmatlardan, yangiliklardan va faoliyatlaridan to'liq foydalanishini ta'minlash uchun marketing va PR-strategiyalarni rivojlantirish juda muhimdir. Mijozlar bilan o'zaro aloqalarni kuchaytirish, axborotni to'liq tarqatish va mijozlarni kutubxonaga jalb etish uchun markaziy axborot ko'rsatishning muhim asoslaridan biridir.

Bu tamoyillar kutubxona faoliyatini samarali va ommaviy ko'ngilli xizmat ko'rsatishga yo'l qo'ymoqda yordam bera oladi.