Tarbiyada interfaol usullar

2-BOB. INTERFAOL METODLARGA OID O`QUV DASTURLAR HAQIDA.


2.1. “Ilk qadam” o`quv dasturini maktabgacha ta`limni shakllanishdagi o`rni
Bugungi kunda maktabgacha ta'lim tizimida qator islohotlar o‘tkazilmoqda, ularning bari bolalar va pedagoglar manfaatlari yo‘lida xizmat qilishiga, shuningdek maktabgacha ta'lim sifatini yaxshilashga qaratilgan. Tizimda qanday muammolar mavjud va ular qay tariqa hal qilinmoqda? Sohada qanday yangiliklar kuzatilmoqda? Islohotlardan nimalarni kutish mumkin? Maktabgacha ta'lim vazirligi (MTV) tizimida o‘zgarishlar talaygina. Ularga imkon qadar batafsil to‘xtalib o‘tamiz.
Maktabgacha ta'lim tizimida qanday yangiliklar?
2018 yilning sentabr oyidan tatbiq qilinadigan yangi maktabgacha ta'lim dasturi davlat talablariga asoslangan va respublikadagi barcha maktabgacha ta'lim muassasalari yangi dastur bilan tanishtirilgan. Davlat va dastur talablarini o‘zida jamlagan hujjatlar paketi barcha mintaqalardagi MTMlarga yetkazilgan. Bundan tashqari, O‘zbekistonda birinchi marta hammaga mavzuiy rejalashtirish dasturlari tarqatilgan.
"Ilk qadam" deya nomlangan yangi dasturning asosiy tamoyili - ta'lim jarayoniga qo‘shilayotgan kichik yoshli bolalarning ilk qadamlari.
"Umuman olganda, davlat talablarida kichik va maktab yoshigacha bo‘lgan bolalarni besh yo‘nalishda rivojlantirish kerakligi ko‘rsatilgan. Bu besh yo‘nalishni rivojlantirib, bola 4 kompetensiyaga ega bo‘ladi, ya'ni u 1-sinfga chiqishga motivatsiya oladi", - deydi O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta'lim vaziri Agrippina Shin.⁸
Yangi dasturda barcha narsaning asosi ijtimoiy yondashuvdir, ya'ni diqqat markazida - bola va uning manfaatlari. Pedagog ota-ona, pedagogik tarkib, bolaning o‘zi va albatta, jamiyat hamda davlat kabi ijtimoiy hamkorlar bilan bir ijtimoiy muhitni tashkil qiladi.
Dastur asosida bilim olish jarayonini o‘yinlar orqali rivojlantirish yotadi. Bolalarda ilm olish, ijod, ijtimoiy yo‘nalish kabi tushunchalar rivojlanadi, sog‘lom hayot tarzi tarbiyalanadi va ular ijtimoiy muhitda o‘zlarini qanday tutish kerakligini tushuna boshlashadi.
Guruhlardagi bolalar soni
Shu yildan boshlab O‘zbekistonda bir guruhda 25 nafargacha bola bo‘lishi me'yoriy ko‘rsatkich sifatida belgilandi, ayniqsa sinov tariqasida faoliyat yuritayotgan maktabgacha ta'lim muassasalarida. Ilgari esa bir guruhdagi bolalar soni 30 dan ziyod, ba'zidan esa 40 tagacha yetar edi, bu esa bolalarning sifatli maktabgacha ta'limga ega bo‘lishida muayyan muammolarni keltirib chiqarardi.
"Prezident topshirig‘iga ko‘ra, 4 hududda 6 yoshli bolalarni majburiy maktabgacha ta'lim bilan qamrab oluvchi sinov loyihasi yo‘lga qo‘yildi, ya'ni ular 3 soatlik bepul ta'limga jalb qilinadi, bu 15 soatlik haftalik dastur degani. Bu guruhlarda bolalar soni 25 kishidan oshmasligi kerak. Shu tariqa bizda ilmiy-tarbiyaviy-ta'limiy muhit shakllantiriladi. O‘z faoliyatimizga endigina kirishganimizda bolalarni maktabgacha ta'lim jarayoniga qamrab olish 27 foizdan iborat edi, bugunga kelib bu ko‘rsatkich 34 foizni tashkil qilmoqda. MTV o‘z oldiga katta vazifalarni qo‘ymoqda - shu tariqa barcha bolalarni maktabgacha ta'lim tizimiga qamrab olish va bunda bir guruhda 25 nafar bola qoidasiga amal qilish", - deya izohlaydi vazir.
Shuningdek, guruhlarga faqat 25 nafargacha kishini qabul qilish imkonini beruvchi EMIS elektron tizimi ham yo‘lga qo‘yildi. 2021 yilga borib mamlakatdagi barcha MTM guruhlarida bolalar soni shunday bo‘ladi.
Yangi qurilish, rekonstruksiya, davlat va xususiy sektor hamkorligi
Albatta, hozircha bolalar bog‘chalari yetishmasligi muammosi bor. MTM binolarini qurish, rekonstruksiya qilish borasida katta sa'y-harakatlar boshlangan. 2019 yilning investitsion dasturidan kapital ta'mirlov umuman olib tashlangan. Zero MTV faqat yangi qurilish va rekonstruksiyagina barcha bolalarni MTMlarga qamrab olish imkonini beradi, deb hisoblaydi.
Prezidentning 3651-sonli qaroriga muvofiq, O‘zbekistonda birinchi marta MTV tomonidan Davlat-xususiy sektor hamkorligi (DXSH)ga doir qoidalar ishlab chiqildi. Unda DXSHning 10 modeli ko‘rsatilgan bo‘lib, ishbilarmonlar ularga jalb qilingan. Qarorda bunday ishbilarmonlar uchun imtiyoz va preferensiyalar belgilab berilgan. Bugunga kelib DXSH bo‘yicha 741 shartnoma ro‘yxatdan o‘tkazilgan, 100 mln dollar (taxminan 780 mlrd so‘m) ajratilgan.
Kadrlar yetishmovchiligi
Maktabgacha ta'lim muassasalarida yaxshi ish haqi to‘lanmasa, bu kasbga qiziqish bo‘lmaydi, albatta. Shu kunga qadar qanchadan-qancha tajribali, yaxshi kadrlar past ish haqi sabab bu kasbni tark etgan. Shu bois joriy yilning mart oyida Prezidentning pedagoglarning maoshini oshirishga doir qarori chiqqan.
Agrippina Shinning so‘zlariga ko‘ra, o‘tgan 27 yil davomida maktabgacha ta'lim tizimidagi tarbiyachilar va MTM xodimlarining tarif stavkasi biror marta oshirilmagan. 2018 yilning mart oyida Maktabgacha ta'lim vazirligi birinchi marta pedagoglarning bazaviy tarif stavkalarini 30 foizga oshirish taklifi bilan chiqdi. Shu yilning sentabridan oliy ma'lumotga ega pedagoglar uchun bazaviy tarif stavkalari yana 30 foizga oshiriladi.
Hozirda maktabgacha ta'limni moddiy rag‘batlantirish masalalari ko‘rib chiqilmoqda. Masalan, eng yaxshi tarbiyachi, eng yaxshi mudira, eng yaxshi defektolog kabi tanlovlar g‘oliblariga 5-15 minimal oklad shaklida rag‘batlantirish rejalashtirilmoqda.
Bundan tashqari, 6 yoshli bolalarni ta'limga qamrab olish bo‘yicha qaror loyihasi mavjud. MTV 6 yoshli bolalar bilan ishlovchi tarbiyachilarga o‘qituvchi maqomini berish taklifi bilan chiqmoqda. Shunday ekan, tabiiyki, ayni damda Xalq ta'limi vazirligida tatbiq etilayotgan imtiyozlar kelgusida ularga ham tegishli bo‘lishi ko‘zda tutilmoqda.
Shuningdek, qo‘shimcha xizmatlarga talabgor bo‘lgan kishilar uchun to‘lov asosidagi qo‘imcha xizmatlar yo‘lga qo‘yiladi. Zero 414-sonli qarorda nafaqat davlat, balki byudjyetdan tashqari faoliyatni ham rivojlantirish kerakligi haqida so‘z yuritiladi. Mablag‘lar MTM hisobiga tushadi, bu ularning mustaqil faoliyati, ularning huquqi, pedagogik tarkib ularni nimaga sarflashni o‘zi hal qiladi.
Ovqatlantirish tizimini tashkillashtirish tajribasi
Barchaga ma'lumki, MTM ovqatlantirish tizimida ma'lum bir muammolar bo‘lgan. Barcha oziq-ovqat mahsulotlari ham kerakli manzilgacha yetib bormagan. Shuningdek, MTM mudirasi va pedagogik tarkib asosiy ish faoliyatidan chalg‘igan, ya'ni ular bolalarga ta'lim-tarbiya berish qatorida ovqatlantirish tizimini tashkillashtirish bilan ham shug‘ullanishlariga to‘g‘ri kelgan. Shuning uchun bugungi kunda bolalar bog‘chasining aynan maktabgacha ta'lim tizimiga aylantirilishiga alohida e'tibor qaratilmoqda.
"Bu yerda asosiysi - ta'lim, - deydi Shin. - Shu bois biz ovqatlanishni tashkillashtirishning muqobili - autsorsingni sinab ko‘rishga qaror qildik. Nima uchun tajriba sifatida yo‘lga qo‘yildi? Ma'lum bir muddat o‘tgandan keyin biz tahlil qilib, qaysi yo‘l yaxshiroq ekaniga doir xulosaga kelamiz. Bunda ota-onalar fikri inobatga olinadi, albatta".
Kadrlarni tayyorlash va qayta tayyorlash
Kadrlar barchasini hal qiladi. MTV ilk kunlardanoq bu muammoga duch keldi. Bugungi kunda MTM soni oshib bormoqda, nodavlat maktabgacha ta'lim muassasalari ham shular jumlasidandir. Yanvar oyida ularning soni 200 dan ortiq bo‘lgan bo‘lsa, hozirga kelib bu ko‘rsatkich 600 ga yaqinni tashkil qilmoqda. Raqamlar kun sayin oshib bormoqda, chunki xususiy MTMlar va Davlat-xususiy sektori hamkorligi asosidagi MTMlar ochilmoqda. Tabiiyki, kadrlarga bo‘lgan talab ham katta.


Maktabda o'qishga ijtimoiy tayyorlik bolaning tashqi dunyo bilan muloqot qilishning yangi shakllariga tayyorligini ifodalaydi. Ushbu tayyorgarlikning rivojlanishi asosan 6-7 yoshdagi yosh inqirozi bilan bog'liq. Katta maktabgacha yosh - bu bola hayotidagi o'tish davri, u hali maktab o'quvchisi emas, lekin endi o'zini maktabgacha yoshdagi bola kabi his qilmaydi. Salbiy alomatlar o'zini to'liq namoyon qila boshlaydi. Bola keskin o'zgaradi, muloqot qilish qiyinlashadi
- negativizm, o'jarlik, o'jarlik paydo bo'ladi.
Bundan tashqari, ushbu yosh inqiroziga xos bo'lgan boshqa xususiyatlar paydo bo'lishi mumkin: qasddan, bema'nilik, sun'iy xatti-harakatlar, masxarabozlik, qichqiriq, masxarabozlik. Bola chayqalib yurishi, xirillagan ovoz bilan gapirishi, yuzlarini yasashi va hokazo.⁹ Shu bilan birga, bunday xatti-harakatlar boshqalarning tabassumiga sabab bo'lmaydi, aksincha, g'azablanish, qoralash. Xulq-atvorning bunday xususiyatlari (L.S. Vygotskiy bo'yicha) bolalarning bevositaligini yo'qotishdan dalolat beradi. Keksa maktabgacha yoshdagi bolalar avvalgidek to'g'ridan-to'g'ri va sodda bo'lishni to'xtatadilar va boshqalar uchun tushunarsiz bo'lishadi. Bunday o'zgarishlarning sababi bolaning ongida uning ichki va tashqi hayotining farqlanishi (ajralishi).
Kattaroq maktabgacha yoshdagi bolaning xatti-harakatlarida o'z-o'zidan va soddalikning yo'qolishi ba'zilarning paydo bo'lishini ko'rsatadi. intellektual elementlar, Bu bolaning tajribasi va harakatlari o'rtasida joylashgan. Uning xatti-harakati yanada ongli bo'ladi va allaqachon "xohladim - amalga oshirdim - qildim" sxemasiga muvofiq qurilgan. Shu bilan birga, hayotning barcha sohalari asta-sekin uning ongiga kiradi. Bola atrofdagilarning munosabatini va ularga nisbatan o'z munosabatini anglay boshlaydi. Shuningdek, o'zingizga bo'lgan munosabatingiz, shaxsiy tajribangiz, faoliyatingiz natijalari va boshqalar. Ammo bu davrda aqliy o'zini o'zi tarbiyalashning eng muhim tarkibiy qismi shakllana boshlaydi - bu o'z ijtimoiy "men" ni anglashdir. Bolaning ichki ijtimoiy mavqei shakllana boshlaydi. Inqiroz belgilari bolaning rivojlanishining yangi, yuqori bosqichiga o'tganligini va unga qo'yiladigan talablar va ta'sir choralari uning ehtiyojlari va imkoniyatlarini rivojlantirishning yangi darajasidan orqada qolayotganini ko'rsatadi.
Agar siz bolaga qo'yiladigan talablarni o'z vaqtida o'zgartirsangiz, unda, qoida tariqasida, bu inqirozning asta-sekin yo'qolishiga olib keladi. Shu bilan birga, ta'kidlanganidek, bola qanchalik jonli, faolroq bo'lsa, unda inqiroz shunchalik aniq namoyon bo'lishi mumkin, ammo uning maktabga moslashishi tezroq sodir bo'ladi.
Maktabgacha yoshdagi tashqi ko'rinishda gullab-yashnagan ko'plab bolalar birinchi sinfga kelishlari bilan moslashishni boshqalarga qaraganda ancha og'riqli boshdan kechirishadi, chunki ularning inqirozi maktab o'qish boshlanishiga to'g'ri kelishi mumkin. Psixologik tayyorgarlik- bu ta'lim mazmuniga kiritilgan madaniyatning ma'lum bir qismini ta'lim faoliyati shaklida o'zlashtirishga tayyorlik. Maktabga psixologik tayyorgarlik quyidagilarni aks ettiradi:
Bolaning psixologik rivojlanishining umumiy darajasi;
Tarbiyaviy-muhim sifatlarning rivojlanish darajasi.
Tarbiyaviy fazilatlarga quyidagilar kiradi:
Tayyorlikning shaxsiy motivatsion bloki;
O'quv topshirig'ini qabul qilish;
Kognitiv jarayonlarni rivojlantirish; Nutqning rivojlanish darajasi;
Faoliyatni boshqarish. Tayyorlikning shaxsiy motivatsion bloki maktabga, o'qitishga u yoki bu munosabatni, ta'lim vazifasini qabul qilish, o'qituvchining topshirig'ini bajarish istagi yoki istamasligini belgilaydi. Blokka o'quv vazifasini qabul qilish bolaning o'qituvchilar tomonidan qo'yilgan vazifalarni tushunishini, ularni bajarish istagini, muvaffaqiyatga erishish istagini yoki muvaffaqiyatsizlikdan qochish istagini o'z ichiga oladi. Kognitiv jarayonlarni rivojlantirish bu: Shakl, hajm, rang, vaqt, san'at asarlarini idrok etishni rivojlantirish; Vizual-majoziy xotirani, hissiy xotirani, og'zaki-mantiqiy xotirani, vosita xotirasini va o'zboshimchalikni rivojlantirish; Ixtiyoriy e'tiborni rivojlantirish (bajarilgan ishga e'tiborni qaratish qobiliyati); Mantiqiy fikrlashni rivojlantirish (taqqoslashda turli ob'ektlar o'rtasidagi o'xshashlik va farqlarni topish qobiliyati, umumiy muhim belgilarga ko'ra ob'ektlarni guruhlarga to'g'ri birlashtirish qobiliyati); Tasavvurni rivojlantirish; Nutqning rivojlanishi. Olti yoshdan yoki etti yoshdan boshlab bolani 1-sinfga yuborish kerakmi?
Bu savolga aniq javob berishning iloji yo'q. Bolaning o'qishga tayyorligini belgilovchi bir qator omillarni hisobga olish kerakligi sababli. Bu bolaning jismonan, aqliy, aqliy va shaxsan qanday rivojlanganligi, shuningdek, bolaning sog'lig'i qanday bo'lishi va u maktabni qaysi yoshdan boshlashi kerakligiga bog'liq. Bolaning rivojlanish darajasini belgilovchi omillarning butun majmuasi muhim ahamiyatga ega, bunda tizimli ta'lim talablari ortiqcha bo'lmaydi va uning sog'lig'ining buzilishiga olib kelmaydi. Standart maktab o'quv dasturi talablarini bajara olmaydigan o'quvchilar soni 30% yoki undan ko'pga etadi. Eslatib o'tamiz, tizimli ta'limga tayyorlanmagan bolalar maktabga moslashish (moslashish) qiyinroq va uzoqroq davrga ega, ularda turli xil o'rganish qiyinchiliklari ko'proq uchraydi, ular orasida nafaqat 1-sinfda, balki ko'proq o'qimaganlar bor. SanPin 2.42.1178-02 "Umumiy ta'lim muassasalarida ta'lim sharoitlariga qo'yiladigan gigienik talablar" sanitariya-epidemiologiya qoidalariga muvofiq, ettinchi yoki sakkizinchi yoshdagi bolalar ota-onalarning xohishiga ko'ra maktablarning birinchi sinflariga qabul qilinadi. bolaning o'qishga tayyorligi to'g'risidagi psixologik-tibbiy-pedagogik komissiya (maslahat) xulosasi asosida. Hayotning ettinchi yilidagi bolalarni maktabga qabul qilishning zaruriy sharti ularning birinchi sentyabrgacha kamida 6,5 ​​yoshga to'lishidir. 6,5 yoshgacha bo'lgan bolalarni o'quv yilining boshiga qadar o'qitish bolalar bog'chasida yoki ta'lim muassasasi negizida tayyorlov sinfida amalga oshiriladi.
Miqdoriy tasavvurlarni shakllantirishga oid ishning navbatdagi bosqichi maktabgacha yoshdagi bolalarni buyumlar guruhlarini taqqoslashga o ‘rgatish, «tenglik» va «tengsizlik» tushunchalari bilan tanishtirishdan iborat. Bu bosqichda bolalarga bir guruhning har bir buyumini boshqa guruh buyumlari bilan mos keltirish va shu yo‘l bilan (sanamasdan) qaysi guruhda ular ko'p, qaysi guruhda ular kam yoki teng ekanini aniqlashni o'rgatish muhimdir. Tarbiyachi bolalarga buyumlarni ustiga qo'yib va yoniga qo'vib taqqoslash usullarini o'rgatadi. Eng sodda amaliy taqqoslash usuli - ustiga qo'yib taqqoslashdan boshlash kerak. Masalan, tarbiyachi buyumlarga (3-5 ta) ularning tasvirlarini qanday qoplash kerakligini ko‘rsatadi. Maktabgacha yoshdagi bolalar bu usulni egallab olganlaridan keyin bolalarni buyumlarning kartochkadagi tasvirlari ostiga qo‘yishga, bunda ular orasidagi intervalni qat'iy saqlagan holda (ya’ni buyumlar orasidagi masofaga qat’iy amal qilgan holda) o'rgatish kerak.
Tarbiyachi bir xil buyumlarning orasidagi miqdoriy munosabatlarni doim almashtirib turishi kerak. Masalan, shunday qilish kerakki, ko'k donrachalar qizil doirachalardan ham ko'p bo'lsin, ham kam bo'lsin, qizil doirachalar qancha bo'lsa, shuncha bo'lsin. Taqqoslanayotgan guruhlaming fazoviy holatlarini ham o'zgartirib turish kerak. Masalan, to'plam polotnosining goh ustki, goh pastki qatoriga ko'proq (kamroq) miqdorda buyumlarni joylashtirish kerak, bolalar kartochkada ham mos ravishda shu ishni bajarishlari kerak. Bunday mashqlarni bajarish jarayonida bolalar har xil turdagi va rangdagi buyumlar (ayiqchalar, mashinachalar, yashil, sariq, sharlar va h. k.) ortiq, kam, teng bo'lishi m um kinligini bilib oladilar.
Tengliklarni tekshirish uchun bolalarga bir guruh buyumlarni ikkinchi guruh buyumlari qarshisiga (juftlab) joylashtirish, ularni sanab chiqish va topilgan sonlarni taqqoslashni taklif qilish mumkin.
Shuningdek, tengsizliklarni taqqoslashga doir mashqlar o‘tkazish kerak. Bunda bolalarga qandaydir buyumlar ikknnchi taqqoslanayotgan guruhdagi buyumlardan kam joy egallashiga qaramay (ularning joylashuvi,kattaligiga qarab), ko'p bo‘lishi m um kinligini ko'rsatish kerak. Bu xil mashqlar bolani buyumlarning soni ularning o ‘lchami va joylashuvlariga bog‘liq bo'lmasligini tushunishga olib keladi.¹⁰
Boshqaruv masalalarida tadqiqot olib borgan nemis olimlari V. Zigert va L. Lang boshqaruvga quyidagicha ta’rif berganlar: “Boshqaruv – bu odamlarni boshqarish va mablag‘lardan foydalanishning shunday turiki, u qo‘yilgan maqsadga insoniy, iqtisodiy va ratsional ravishda erishishni ta’minlaydi”. Amerikalik olim P. Drukerning nuqtai nazari bo‘yicha, “boshqaruv, bu faoliyatning mujassamlashmagan, olomonni samarali, maqsadga yo‘naltirilgan va ishlab chiqaruvchi guruhga aylantiruvchi turidir”. Boshqaruv darajalari, odatda uchta asosiy kategoriyalarga bo‘linadi:¹¹
1. institutsional bosqich; 2. boshqaruv bosqichi; 3. texnik bosqich. Ularni ko‘rib chiqamiz: Institutsional bosqichda strategik, ya’ni istiqbol rejalar va maqsadlar tuziladi. Bunda boshqarishning boshqa kategoriyalariga qaraganda kam sonli hisoblanadi va o‘zida yuqori bo‘g‘in boshqaruvchilarini: – vazirlar, rektorlar, kompaniya direktorlar Kengashi raisi, generallar va maktabgacha ta’lim boshqarishni qamrab olishi mumkin. Yuqori bo‘g‘in boshqaruv rahbarlari shunday shaxslarki, ular tashkilotning muhim qarorlarini qabul qilinishida mas’ul hisoblanishadi. Ularning ishi juda katta bosimga ega, qizg‘in va ushbu tashkilot mavjud ekan, aniq bir chegaralar mavjud emas. O‘rta bo‘g‘in boshqaruv rahbarlari yuqori bo‘g‘in boshqaruvchilariga bo‘ysunadilar va quyi bo‘g‘in (texnik) rahbarlarining ishini yo‘naltiradilar va nazorat qiladilar. Agar tashkilot keng tarqalgan tuzilmaga ega bo‘lsa, unda o‘rta bo‘g‘in boshqaruvi rahbarlari ikki qo‘shimcha darajaga bo‘linadilar (yuqori darajadagi o‘rta bo‘g‘in boshqaruvi rahbarlari va quyi darajadagi o‘rta bo‘g‘in boshqaruvi rahbarlari). O‘rta bo‘g‘in boshqaruvi rahbarlariga eng keng tarqalgan misol qilib quyidagilarni ko‘rsatib o‘tish mumkin: dekan (oliy ta’lim muassasida), bo‘lim boshliqlari (agar gap biznes haqida borsa), sektor boshlig‘i, maktabgacha ta’lim tashkiloti mudiralari va boshqalar. Quyi bo‘g‘in boshqaruvi rahbarlari ishlab chiqarish vazifalarining bajarilishini nazorat qilishadi. Bular - tashkiliy daraja, ya’ni bevosita kadrlar,ishchilar yoki yosh kadrlar bilan ishlaydilar. Quyi bo‘g‘in boshqaruvi rahbarlari juda xilma-xil bo‘lgan harakatlar mavjud bo‘lgan qizg‘in ishni bajaradilar. Ular bir vazifadan ikkinchisiga o‘tishlariga to‘g‘ri keladi. Shunday qilib, pedagogik boshqaruv ijtimoiy boshqaruvning muhim qismi hisoblanib, o‘z maqsadi, predmeti, manbalari va tarkiblariga egadir. Maktabgacha ta’lim tashkilotlarini pedagogik boshqaruvning maqsadi: ta’lim–tarbiya samaradorligini oshirish va tizim faoliyatini ta’minlash, jamiyat tomonidan ta’lim -tarbiyaga qo‘yilayotgan talablarni bajarishini ta’minlash uchun tizimning takomillashuvini oshirish yo‘llarini ishlab chiqishdan iborat. Maktabgacha ta’lim tashkilotlarini pedagogik boshqaruvi ta’lim–tarbiyani rejalashtirish, amalga oshirish kabi vazifalarni bajarib kelayotganlarning faoliyati. Maktabgacha ta’lim tashkilotlarini pedagogik boshqaruv manbalari: ta’limtarbiya sohasiga oid bo‘lgan ilm-fanning yutuqlari: ta’lim falsafasi, ta’lim sotsiologiyasi, ta’lim psixologiyasi, ta’lim va tarbiya nazariya, ta’lim iqtisodi, ta’lim huquqi, ta’lim mededsinasi kabilarning natijalari.
Maktabgacha ta’lim tashkilotlarini pedagogik boshqaruvni uchta asosiy tipini ajratish mumkin:
—ta’lim-tarbiyaning konseptual rejadagi masalalari (ta’lim-tarbiyani uzoq muddatli rejalashtirish, istiqboli bilan bog‘liq strategik vazifalar (darslik, o‘quv uslubiy qo‘llanma kabilarni yaratish))
—ta’lim tarbiya jarayonini texnik-texnologik ta’minoti bilan bog‘liq masalalar (yangi ta’lim texnikasi va texnologiyalarni yaratish, joriy qilish); —pedagogik faoliyatni ta’minlash bilan bog‘liq masalalar (kadrlar masalasi, pedagogik jamoalardagi ijtimoiy-pedagogik muhitni hisobga olish va boshqalar). Boshqaruv tizimi ochiq murakkab tizim hisoblanadi. Pedagogik jamoani boshqaruvda pedagogik holatlar, ta’lim jarayoni va uning vazifalarini hisobga olish lozim. Pedagogik jamoani tarkibiga e’tibor beradigan bo‘lsak, unda Mudira, tarbiyachilar va ularning ota-onalarini tashkil etadi. Pedagogik jamoa mudira , tarbiyachilar va bog‘chaning boshqa xodimlar o‘rtasidagi bog‘liqlik, ta’limning tuzilishi, tarbiyachilar va boshqa xodimlarning, gurux bolalarining bilish faoliyatini shakllantirish, ta’lim-tarbiya jarayonida guruh bolalarni barkamol inson sifatida shakllantirish kabi muhim muammolarni tadqiq etadi. Pedagogik jamoada o‘quv-tarbiya jarayonlarining o‘ziga xos xususiyatlari, zamonaviy ta’lim-tarbiya nazariyasining vazifalarini tadbiq etish bilan shug‘ullaniladi. Pedagogik faoliyat doimo bog‘cha xodimlari jamoasi doirasida olib boriladi. Shu munosabat bilan rahbar pedagogik jamoaning ichki hayotiga oid o‘ziga xos qonun, qoida va xususiyatlar haqidagi bilimlarga ega bo‘lishi lozim.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyevning 2017-yil 16 fevraldagi PF – 4958 – sonli “Oliy o‘quv yurtidan keyingi ta’lim tizimini yanada takomillashtirish to‘g‘risida”gi Farmoni o‘rganish. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2016-yil 29-dekabrdagi PQ 27 – 07 - sonli “2017 - 2021 yillarda maktabgacha ta’lim tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Qarori, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 9 sentyabrdagi PQ-3261-sonli “Maktabgacha ta’lim tizimini tubdan takomillashtirish choratadbirlari to‘g‘risida”gi qarori to‘g‘risidagi, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2017-yil 19-iyul 528 - sonli “Maktabgacha ta’lim tashkilotlarining faoliyatini takomillashtirish to‘g‘risida” gi Qarori to‘g‘risidagi, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 30 sentyabr PF-5198-sonli “Maktabgacha ta’lim tizimi boshqaruvini tubdan takomillashtirish choratadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni kabi me’yoriy manbaalari sifatida o‘rganishdan iboratdir.¹²