20
I BOB. O‘RTA ASRLARNING ILK DAVRI
Moliya, soliq, harbiy a’yonlari, dasturxonchi, otxona
boshlig‘i va boshqalar Franklar davlatidagi muhim la-
vozimlardan hi sob langan.
Yirik qàbilàlàrni
gårsîglàr
(ne-
mischa, sàylàngàn hàrbiy yo‘lbîshchi, kåyinchàlik mårî-
siy qàbilà bîshlig‘i) bîshqàrgàn. Dàvrlàr o‘tib gårsîg
eng yuksàk unvînlàrdàn birigà àylàndi. Yirik bo‘lmàgàn
hududlàrni impåràtîr tà
yinlàgàn
gràflàr
(nåmischa, qirîl
tàyinlàgàn àmàldîr)
bîsh
qàrgan. Gårsîg unvîni àvvàldàn
mårîsiy bo‘lsà, gràflàrni impåràtîr tàyinlàgàn. Buyuk
Kàrl o‘z dàvlàti chågàràlàrini mustahkamlash maqsadi-
da
màrkàlàr
(nåmischa, chågàrà hàrbiy vilîyati) tuzib,
ulàrni
màrkgràflàr
(nåmischa, chågàrà vilîyati hîkimi)
bîshqàrgàn.
Yepiskoplar, yirik monastirlar abbatlari imperatorning
joylardagi vakillari sifatida uning buyruqlarini bajargan.
Safarlari paytida Buyuk Karl yepiskoplar va graflar-
ning ish
lari qanday keta
yotganligini tekshirgan. Agar
suiiste’mol
liklar aniqlansa, ja
vobgar darhol lavozimi-
dan ozod etilgan. Imperatorning o‘zi barcha graf
lik va
yepiskopliklarni aylanib chiqishi qiyin ekanligidan u o‘zi
ishon
gan davlat vakillarini mamlakat bo‘ylab jo‘natar
edi. Ularga mahalliy hokimlarni jazolash, almashtirish
huquqlari berilgan. Franklar mamlakatining hududlari be-
had katta bo‘lishi nazoratni murakkablashtirgan. Barcha
grafliklarni nazoratda saqlash mushkul edi. Bundan tash-
qari, graflar bor kuchi bilan graflikda o‘rnashishga, uni
o‘z avlodlariga meros qilib qoldirishga intilgan. Bu esa
franklar imperiyasini kelajakda zaif
lashuvi va parchala-
nishiga yo‘l ochib bergan.
Yevropa hukmdîrlàri îràsidà kàttà hurmàtgà egà
bo‘lgàn Kàrl sàrîyigà ko‘plàb elchilàr kålib turishgàn. Yil-
nîmàlàrdà yozili
shichà, àràb õàlifàsi
Hîrun àr-Ràshid
o‘z
elchilàri îr
qàli Kàrlgà qimmàtbàhî sîvg‘àlàr bilàn birgà
Quddusdàgi Isî pàyg‘àmbàr qabri jîylàshgàn yårni hàm
tàqdim etgàn.
Dostları ilə paylaş: 
