Tarix-7 2017.(Uzb). indd
O‘rta asrlar jamiyati haqida
Yüklə 3,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Osiyoda yer egaligi jamiyati.
|
O‘rta asrlar jamiyati haqida.
O‘rta asrlar kishilik jami- yati Yevropada feodal, Osiyoda esa yer egaligi jamiyati deb ataladi. «Feodal» atamasi lotincha «feod» so‘zidan olingan. Ma’lum xizmat evaziga qirol tomonidan berilgan va meros bo‘lib qoladigan yer-mulkka feod deyilgan. Feod egasi esa feodal deb aytilgan. Feodal jamiyati yer egaligiga asoslan- gan jamiyatdir. Yevropada yer-mulk egasi feodal deb atalgan. Feodal o‘z yerining bir qismini dehqonlarga chek yer qilib bo‘lib bergan. Buning evaziga dehqonlar feodalning yerlarini ish- lab berganlar. Dehqonlar o‘zlariga berilgan chek yerlarida yetishtirgan hosildan ma’lum qismini feodalga soliq sifatida to‘laganlar. Feodal davri turli xalqlarda turlicha vaqtlarda tashkil topgan. Masalan, G‘arbiy Yevropada V asr oxirlarida zaif- lashgan G‘arbiy Rim imperiyasi 476-yilda «varvarlar»ning qaqshatqich zarbasidan qulaganidan so‘ng feodal davri vujudga kelgan. Turli mamlakatlarda feodal davri hukm surgan davrlar ham turlicha bo‘lgan. Osiyoda yer egaligi jamiyati. Osiyoda (xususan, Vatani- miz hududida ham) yer egaligi Yevropadagidan farq qil- gan. Osiyoda davlat hukmdori yerning oliy egasi hisoblan- gan. Yer maydonlarining ma’lum qismi bevosita davlat 5 mulki bo‘lgan. Davlat hukmdorlari va katta yer egalari yerlarini dehqonlarga ishlash uchun ijaraga bo‘lib bergan- lar. Ijarachilar o‘sha yerlarda yetishtirgan hosilning belgilab qo‘yilgan ma’lum bir qismini yer egalariga topshirganlar. Osiyoda Yevropadagidek yer egasining yerini ishlab berish majburiyati bo‘lmagan. Yevropada yog‘ingarchilik ko‘p bo‘lganligi uchun deh- qonchilik rivojlangan. Osiyoda esa bunday imkoniyat bo‘lmagan, yog‘ingarchilik tanqisligi sababli yerlarning namlik miqdori ancha past bo‘lgan. Bunday sharoitda sun’iy sug‘orishga ehtiyoj tug‘ilgani tabiiy. Shu boisdan ham Osiyoda yer egalari uchun yerlari- ning hammasini dehqonlarga ijaraga bo‘lib berish foydali bo‘lgan. Negaki bu bilan sug‘orish inshootlarini doimiy tozalab turish majburiyati ham dehqonlar zimmasiga yuk- langan. Osiyo va Afrika mamlakatlarida o‘troq dehqon ham- da ko‘chmanchi qabilalar, xalqlar orasidagi munosabatlar muhim o‘rin tutgan. Sababi, ushbu mamlakatlarda ko‘ch- manchi chorvachilik xo‘jaligi asrlar davomida saqla nib kelgan. Agar dehqonlar bilan chorvadorlar o‘rtasida ay ir- boshlash bo‘lsa, jamiyat yuksalgan. Lekin ko‘chmanchilar bosqini va talonchiliklari sun’iy sug‘orish inshootlarining vayron etilishi, ko‘plab aholin- ing qirilishi va asirlikka olib ketilishi bilan tugagan. Xu- susan, ko‘p oylik qamaldan so‘ng Urganchni egallagan mo‘g‘ullarning har bir askariga 24 nafardan asir to‘g‘ri kelgan. Yüklə 3,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|