Tarixdan hikoyalar umumiy o‘rta ta ’lim maktablarining

Yodda tuting!
Dengizda uzatilgan halokat xabarlarini qabul qilib olish uchun liar
5 daqiqada «radiosukunat» vaqti joriy qilingan.
Morze qurilmasida nuqta va tirelar telegraf kaliti yordamida uza- 
tiladi. Xabar beruvchi kalitni bosganida qurilmadagi batareya quril­
ma tarmog‘iga tok beradi.
Elektr toki suyuq bo‘yoq ichiga botirib qo‘yilgan g‘ildirakcha (harf 
bosuvchi)ni harakatga keltiradi. G ‘ildirakcha esa tasmaga o ‘xshab 
tayyorlangan qog‘ozga harflar belgisini tushiradi.
Kalit bosilgach darhol qo‘yib yuborilsa «nuqta», uzoqroq bosib 
turilsa «tire» belgisini tushiradi. H ar bir belgining qaysi harfni 
anglatishini bilib olgan kishi M orze alifbosida yozilgan yozuvni 
bem alol o ‘qiy oladi. Hozirgi kunda Morze alifbosiga moslashtiril- 
gan telegraf qurilm asi o ‘rniga teletayp qurilm asidan foydala­
nilmoqda.
74

---

Teletayp qurilmasi.
Diqqat bilan o ‘qing!
Teletayp 
— 
yozuv mashinkasiga o'xshash klaviaturali, uzoqdan 
yuborilgan axborotlarni qog‘oz lentaga avtomatik ravishda yozib oladigan 
mexanizmli telegraf apparati.
Teletaypda kalit yo‘q, lekin yozuv mashinasidagi yoki kom- 
pyuterdagiga o‘xshash harf klavishlari bor. Xabar jo ‘natuvchi uzatuvchi 
qurilmaga xabar m atnini yozadi.

---

Qabul qiluvchi qurilma esa xabarni qog‘oz tasmasi (lentasi)ga 
yozib oladi. Olimlarning izlanishlari natijasida ushbu qurilma 
takomillashdi.
Bugungi kunda qulay aloqa vositalaridan yana biri faksdir. U matn- 
li, jadvalli, rasmli va boshqa shu kabi xabarlarni qanday bo ‘lsa 
shundayligicha belgilangan joyga yetkaza oladi. Aloqaning bu vositasi 
deyarli barcha yirik korxona va tashkilotlarda mavjud. Faks qurilmasi 
yana ko‘p narsalarga qodir. Masalan, u istalgan rasm va hujjatdan 
nusxa (kopiya) ham olishi mumkin. Bundan tashqari, istalgan tilda 
yozilgan xabarni ham qabul qila oladi.