Tarixdan hikoyalar umumiy o‘rta ta ’lim maktablarining
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Politsiyaning Rizvonbibiga o ‘q uzishi.
|
Jizzax qo‘zg‘oloni.
Mardikorlikka olish to ‘g‘risidagi farmondan norozilik, ayniqsa, Jizzaxda keskin tus oldi. Jizzaxdan jam i 11 ming kishi mardikorlikka jo ‘natilishi kerak edi. Jizzaxliklar m ar dikorlikka olish to ‘g‘risidagi farm onni bekor qilishni va m a r dikorlikka olinadiganlarning ro ‘yxatini tuzishni to ‘xtatishni talab qilib chiqdilar. Biroq bu talab rad etildi. Oqibatda qudratli qo‘z- g‘olon yuz berdi. Politsiyaning Rizvonbibiga o ‘q uzishi. Aslida bu milliy-ozodlik kurashi ham edi. Qo‘zg‘olonga Nazirxo‘ja Abdusalomov va Abdurahmon jevachilar rahbarlik qildilar. Biroq kuchlar teng emas edi. Oqibatda qo ‘zg‘olonchilar maglubiyatga uchradi. Mustamlakachilar qo‘zg‘olonchilar va ularning rahbarlarini ayovsiz jazoladi. Qo‘zg‘olon ko‘targan qishloqlarga o‘t qo‘yildi. Hatto qo‘zg‘olonchilarning oila a ’zolariga ham shafqat qilinmadi. Qo‘zg‘olon rahbarlari esa o ‘lim jazosiga hukm qilindi. Qolgan ishtirokchilar turli muddatlarga qamoqqa va surgunga jo ‘natildi. Qo‘zg‘olonchilarga xayrixoh b o ‘lganlik yoki ularni tutib olishda yordam bermaganlikda ayblanganlar cho‘lga haydab yuborildi. »> 0 ‘zingizni sinang ^ ♦ M ardikorlik — bu ... ♦ 1916-yilgi q o ‘zg‘olon ... edi. Qo‘zg‘olonning yengilish sabablari va ahamiyati. Qo‘zg‘olonchilar m ustam lakachilarga qarshi kurashda hech qanday tajribaga ega emas edilar. Ular hech qanday maxsus tayyorgarlikdan o ‘tmaganlar ham. Ularning qurollari, asosan, ketmon, panshaxa va tayoqlardan iborat edi. Mustamlakachilarning askarlari esa zamonaviy qurol-yarog‘ bilan ta ’minlangan edi. Qolaversa, qo‘zg‘olonga oldindan puxta tayyorlanil- madi. Shunday bo‘lsa-da, qo‘zg‘olon ishtirokchilari mustamlakachilar tomonidan poymol qilingan haq-huquqlarini tiklash uchun kurashdilar. Vatanning fidoyi farzandlari ekanligini ko‘rsatdilar. Kuchlar noteng bo‘lgan jangda ko‘rsatgan jasoratlari bilan Vatanimiz tarixida o‘chmas nom qoldirdilar. 1916-yilgi milliy-ozodlik harakati Rossiya imperiyasini qattiq sarosimaga solib qo‘ydi. Uning Turkistondagi kuch-qudratini zaif- lashtirdi. Qo‘zg‘olon Turkiston aholisini mardikorlikka safarbar etish to ‘g‘risidagi farmonning to ‘la bajarilishiga yo‘l qo‘ymadi. Natijada mardikorlikka rejadagidan ikki barobar kam — jam i 120 mingdan ortiq kishi yuborildi. Ular Rossiyaning turli burchaklarida og‘ir mehnatdan, ochlikdan, xorlikdan mislsiz azob chekdi. Ko‘plari qattiq sovuqdan va turli kasalliklardan o ‘lib ketdilar. Bir qismi esa umrbod nogiron bo‘lib qoldi. Qo‘zg‘olon vatandoshlarimizning o‘z haq-huquqlari uchun kurasha olishi mumkinligini isbotladi. Mustamlakachi hukumatga ozodlik va mustaqillik uchun kurash tuyg‘ulari hech qachon so‘nmasligini yana bir bor ko‘rsatib qo‘ydi. Yüklə Dostları ilə paylaş:
|