0 ‘zingizni sinang
j /
♦ M oddiy m anba — bu ... .
♦ Yozma m anba — bu ... .
Atamalar mazmunini bilib oling
Arxiv
—
eski h ujjatlar, yozm a yodgorliklar saqlanadigan jo y .1
Tarixiy hujjatlar
— tarixiy voqea va hodisalar haqida guvohlik beruvchi,
arxivlarda saqlanayotgan qaydnom alar (yozuvlar), suratlar.2
Savol va topshiriqlar
1. Tarix fa n i haqida nimalarni bilib oldingiz?
2. Tarixiy manbalar nima va ular tarix fa n i uchun qanday ahamiyatga
ega ?
3. M oddiy (ashyoviy) va yozma manbalarni taqqoslang. 0 ‘xshash va
farq qiluvchi jihatlarini aniqlang.
4.
Vatanimizning qadimgi tarixi haqida yozib qoldirilgan yozma manbalar
haqida so ‘zlab bering.
2-§. KALENDARLAR TARIXI DAN
Kalendar tarixi.
«Kalendar» lotincha so‘z bo‘lib, o‘zbek tilida
«qarz daftari», «har oyning birinchi kuni» degan m a’nolarni
anglatadi. Hayotimizda esa kalendar vaqtning kunlarga, haftalarga,
oylarga va yillarga bo ‘lib hisoblanishidir.
Kalendarda yil, oy va
kunlarning nomlari yozib qo‘yilgan bo ‘ladi.
Kalendarlar bizning
bobolarimiz tomonidan «taqvim»lar deb yuritilgan.
Diqqat bilan o ‘qing!
Yil — Yerning Q uyosh atrofida bir m arta aylanib chiqishi uch u n
ketadigan vaqt o ‘lchov birligi. Unga ko‘ra, bir yil 365 kunga, har to ‘rt
yilda
esa bir m arta 366 kunga teng b o ‘lib keladi.
Hozir dunyoning ko‘p davlatlarida, shuningdek 0 ‘zbekistonda
ham foydalanilayotgan kalendar «Grigorian kalendari» deb ataladi.
Kalendarning vatani.
Dastlabki kalendar qadimgi Misrda yaratildi.
Misrliklar o‘zlari uchun hayot-mamot masalasi bo‘lgan Nil daryosining
qachon toshishini kuzatganlar.
1 0 ‘zbek tilining izohli lug‘ati (keyingi o ‘rinlarda: 0 ‘TIL). — Т.: «УзМЭ».
2007. 1-jild. 102-bet .
2 0 ‘TIL. - Т.: «УзМЭ». 2004. 5-jild. 556-bet.
9
Misrliklar Nil daryosining toshqiniga qadar
kanallami tozalab, to‘g‘onlami tuzatib qo‘yish-
lari kerak edi.
Kundalik kuzatuv daryoning
keyingi toshqiniga qadar oradan 365 kun
o‘tishini ko‘rsatgan. Shu tufayli misrliklar 365
kunni 30 kunlik qilib, 12 oyga b o ‘lganlar.
Qolgan besh kunni bayram kunlariga ajratib,
yil oxiriga qo‘shimcha
sifatida joylashtirgan-
lar. Shu tariqa dastlabki kalendar vujudga keldi.
Biroq, misrliklar yil hisobida 6 soatga yang-
lishgan edilar. Bu 6 soatlik farq har 4 yilda bir
sutkalik xatolikni keltirib chiqargan.
Yüklə
Dostları ilə paylaş: 
