Tarmoq tushunchasi

Tarmoqni tashkil etishda kabellarni ahamiyati 
Bog‗lash uchun qo‗llaniladigan kabellar uzatish muxiti deb yuritiladi.

107-rasm.

Kabellar asosan uchga bo‗linadi:
1. Koaksial kabellar (coaxial cable), ular televizion antennaga juda o‗xshash. O‗tkazish
tezligi: 10 Mbit/sek. Asosan bino ichidagi tarmoqni xosil qilishda foydalaniladi.
Koaksial sim. Bunday sim turt katlamdan tashkil topgan buladi: uning eng ichki katlami
metall simdan iborat. Bu izolyasiya bilan uralgan bo‘lib, u 2-katlamini tashkil kiladi. 3-katlam
izolyasiyasi yupka metall ekran bilan koplangan buladi. Ekran egiluvchan uki, ichki sim
egiluvchanlik uki bilan ketma-ket tushadi. SHuning uchun xam koaksial sim deyiladi. Turtinchi
katlam plastik katlamdan iborat bo‘lib, u uchta katlamni koplaydi.
Keyingi paytda keng rivojlangan kabel televideniesida ishlatiladigan sim koaksial simdir.
Kabel televideniesi yordamida bir kancha kanallar orkali ko‘rsatuvlar berilishining sababi xam
koaksial simlar orkali bir paytda bir kancha turli signallarni uzatish imkoniyati borligidandir.
Bunda har bir signal turiga bittadan kanal mos keladi. Har bir kanal uz chastotasida ishlaydi, 

shuning uchun ular oralikda bir-biridan mustakil xisoblanadi.

Koaksial simning asosiy afzalligi, uning katta kenglikda ishchi chastotalariga ega
bulganligi tufayli katta xajmdagi ma‘lumotlar okimini yukori tezlikda uzatishi mumkinligidadir.
Bu imkoniyat yukori tezlik bilan ishlaydigan lokal kompyuter tarmoklarini yaratish imkoniyatini
beradi.
Koaksial simlarning ikkinchi afzalligi ularning turli tashki karshiliklarga chidamliligi va
nisbatan uzok masofalarga ma‘lumotlarni (signal shaklidagi) uzatishi mumkinligidadir.
Koaksial simlari uchun kabul kilingan andozalar mavjud bo‘lib, u Internet kompyuter
tarmog‗i uchun Internet yug‗on simi (taxminan kulning katta barmogi yug‗onligida) deb xam
yuritiladi. Bundan tashkari, yug‗onligi taxminan kichik barmok yug‗onligida bulgan, xozirda
keng tarkalgan Cheapernet yoki Thinnet simlari mavjud. Yug‗on va ingichkarok koaksial simlar
albatta uz xususiyatlariga ega: yug‗on simlar ingichkaga nisbatan uzokrok masofaga
ma‘lumotlarni uzatadi va tashki qarshilikka chidamlirokdir.
Yuqorida aytganimizdek, afsuski, bu simlarni tugridan-tugri kompyuterga ulab bulmaydi.
Buning uchun qo‘shimcha boglovchi sifatida BNC boglovchisidan foydalaniladi.
Koaksial simining asosiy xususiyati uning universalligidir, ya‘ni uning yordamida deyarli
barcha turdagi: tovush, video va xokazo signallarni uzatish mumkin.
Omninet, Onet kompyuter tarmog‗i bunday simlarni birinchi bo‗lib ishlatgan. 1-
tarmoklarda bunday simlar orkali ma‘lumotlarni uzatish tezligi 1 m/bit atrofida bulgan, (Ethernet
tarmoklarida ishlatilgan) koaksial simlarga nisbatan uzatish tezligi 10 barobar kam. Keyingi
tarmoklarda uzatish tezligi koaksial simlar orkali uzatilish tezligiga barobarlashdi. Ammo
ma‘lumotlarni uzatish masofasi koaksial simlar uzatishiga nisbatan 5 marta kamdir.