Tasdiqlayman” Termiz davlat universiteti rektori A. Marahimov

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI

“TASDIQLAYMAN”

Termiz davlat universiteti
rektori A.Marahimov
__________________________
“____” _____________ 2023 y


Tarix fakulteti
“O‘zbekiston tarixi va manbashunoslik” kafedrasi
tayanch doktoranti
Egamov Nazirbek Nurullaevichning
07.00.01-O‘zbekiston tarixi
ixtisosligi bo‘yicha
nazariy-metodologik


DASTURI


Termiz - 2023
I. O‘quv dasturining maqsadi va vazifalari
Mazkur dastur Insoniyat tarixi kurashlardan, aql va maʼrifatning rivojidan, uning nodonlik ustidan gʻalabasidan, yaxshilik va yomonlikning kurashidan iborat. Insoniyat doimo muntazam taraqqiyot yoʻlidan borgan. Inson tafakkurini oʻzida aks ettirib, saqlab kelayotgan ijtimoiy xotira shu taraqqiyot negizini tashkil etadi. Ijtimoiy xotira insoniyat taraqqiyotining hamma davrlarida biron-bir axborotni yoki maʼlumotni qayerdadir qayd etish, roʻyxatga olish, saqlash, qayta ishlov berish, kimgadir, avloddan avlodga yetkazishning oʻsha davrga xos shakllaridan iborat boʻlgan. Bu shakllar maʼlum bir sifatga, qiyofaga yoki vositalarga ega boʻlgan. Jamiyatlar taraqqiyotining dastlabki bosqichlarida tilning paydo boʻlishi dastlabki tajribalarni oʻzlashtirib, tahlil qilib, mehnat qurollarini takomillashtirish, ulardan foydalanish jarayonlarida koʻzga tashlangan. Eng muhim belgilar tuzilmasidan iborat yozuvning paydo boʻlishi esa fikrlarni uzoq vaqt davomida saqlab qolish, bir kishidan ikkinchi kishiga yetkazish, avloddan avlodga yetkazish imkonini kengaytirdi. Avval xalq ogʻzaki ijodi koʻrinishida, keyinchalik yozma shaklda paydo boʻlgan maʼlumotlar almashinuvi ogʻzaki va yozma adabiyotning paydo boʻlishiga olib keldi. Natijada, avval ogʻzaki koʻrinishdagi matnlar yozma shaklga aylandi.
Insoniyat tomonidan yaratilgan ikkinchi kashfiyot – kitob yuzaga keldi va hamma bilim sohasida adabiyotning mavjudlik shakllariga aylandi. Davrlar davomida kitobning shakl-shamoyili, sifati, bezatilishi, tashqi koʻrinishi, ishlab chiqarilishi takomillashib bordi. Antik davrda oʻrama kitoblar shakllangan boʻlsa, keyinchalik eramizning IV asriga kelib, muqovaga ega qoʻlyozma kitoblar paydo boʻldi. XV asrga kelib esa qoʻlyozmalarni qoʻlda koʻchirib yozishdan kitob chop etishga oʻtildi. XX asr oxiriga kelib esa ilgʻor mamlakatlarda elektron shakldagi kitoblar yuzaga keldi. Ammo har qanday shaklda boʻlmasin, kitobning mohiyati oʻzgarmaydi. Qoʻlyozma holida ham, matbaa holida va elektron shaklda ham kitob oʻzining tub mohiyatini, ahamiyatini yoʻqotmaydi, uning oʻrnini boshqa narsa egallay olmaydi.
Kitob insoniyat va jamiyat madaniyatining ajralmas bir qismi boʻlib, insoniyat taraqqiyotining hamma davrlarida kishilarni tarbiyalash, ularning aqliy rivojlanish vositasi boʻlib keldi. Kitob barcha sohaga oid bilimlarni toʻplash, saqlash usuli sifatida ijtimoiy ishlab chiqarishni rivojlantirishda, barcha formatsiyalarning almashinuvida va taraqqiyotida katta ahamiyatga ega boʻldi. Inson tafakkurining rivojlanishida kitob va yozuv doimo hamroh boʻlgan. Baʼzi madaniyat va maʼrifat shakllari ogʻzaki aloqa munosabatlariga asoslangan boʻlsa-da, yozuv paydo boʻlgandan soʻnggina hozirgi kungacha yetib keldi va voqelikka aylanishi haqidagi ma’lumotlarning taxlili kabi masalalarini taxlil qilishni nazarda tutilgan.

Mazkur dastur oldiga quyidagi vazifalar qo‘yilgan:

• 
  Mustaqillik yillarida O’zbekistonda kutubxona ishi va kutubxonachilik tarixi: muammo va natijalar (Surxondaryo viloyati misolida) mavzusidagi ishlarini tahlil qilish;
  
• 
  Kutubxona ishi va kutubxonachilik tarixining viloyatimizda shakllanishi va rivojlanish bosqichlarni tahlil etish;
  
• 
  Kutubxona ishi va kutubxonachilik tarixiga oid viloyatimizdagi muammo va kamchiliklarni bartaraf etish yo’llarini o’rganish.