U=D-I+S-O
Bunda:
U-asosiy ishlab chiqarish fondlarining
buzilishi yoki to’la yo’qotilishida zararining umumiy summasi;
D-sug`urta bahosi bo’yicha mulkning haqiqiy qiymati;
I-mulkning jismoniy eskirish summasi;
S-mulkni qutqarish va uni tartibga keltirish bo’yicha xarajatlar;
O-keyinchalik foydalanish uchun yaroqli bo’lgan mulk qiymati.
Aylanma ishlab chiqarish fondlari bo’yicha zararni aniqlash uchun quyidagi
formula qo’llaniladi:
U=D-O+S
Bunda: U-zararning umumiy summasi;
D-sug`urta holati davrida mulkning haqiqiy qiymati;
O-mulkdan foydalanish uchun yaroqli va qolgan qimat;
S-mulkni qutqarish bo’yicha va uni tartibga keltirish bo’yicha xarajatlar.
Tabiiyki sug`urtalashdan maqsad ko’rilgan zararni qoplash hisoblanadi.
Buning uchun eng avvalo tarif stavkalarini bilish kerak.
Tarif stavkalari sug`urta puliga nisbatan belgilanadi.
Tarif stavkalari juda ko’p va xilma xil. Ularni quyidagicha guruhlarga
ajratish , tarmoqlashtirish mumkin:
34
1.Sanoat va boshqa xo’jalik tarmoqlari bo’yicha. Bu tarmoqlar tarif jihatdan
3 guruhga bo’linadi:
1)neft va kimyo, metallurgiya sanoati;
2)tog` sanoati, atom energiyasi;
3)mashinasozlik, qurilish, oziq-ovqat sanoati.
Stavkalar tarmoqlar xillari bo’yicha 0,2 dan 0,15% ga tarmoqlanadi.
Yong`inga qarshi sug`urtalanganda yana bir foiz qo’shiladi.
Korxonalar mol-mulkini sug`urtalashda qo’llaniladigan tarif stavkalari
2.2.2-jadval
№
Sug`urta hodisalari turlari
1
guruh
korxonalar
2 guruh
korxonlar
1
Favqulodda tabiiy ofatlar
0,3
0,3
2
Yong`in
1-1,5
0,8-1
3
Mol-mulkni o’g`irlash
1-1,5
1-1,5
4
Transport vositalarini o’g`irlash
2
2
5
Yo’l transport hodisasi natijasida transport
vositalarining shikastlanishi
2
2
Manba:
17
Jadvaldan
sug`urta
hodisalari
turlaridan
Yong`inga
qarshi
sug`urtalanganda ushu jadvaldan foydalaniladi.
2.Mol-mulkning to’la yoki qisman sug`urtalanishi bo’yicha: Bunda mol-
mulkning hammasi emas, balki bir qismi sug`urtalansa asosiy tarif stavkasiga 1
foiz qo’shiladi.
3.Mol-mulkning bir necha sug`urta hodisalaridan sug`urtalanishi bo’yicha:
Masalan: trasport vositalari bo’yicha tarif stavkasiga 2 foiz va har bir boshqa
sug`urta hodisasi uchun yana 0,5 foiz qo’shiladi.
Ana shu stavkalar asosida sug`urta hodisasidan ko’rilgan zarar uchun
qoplama xisoblanadi.
Sug`urta stavkalari quyoidagicha:
17
Суғурта иши.Маъруза матни. Ш. Мамажонов, Д. Инамова.
35
2.2.3-jadval
Dostları ilə paylaş: |