Tashkil qilish

3. 0 ‘qitish vositalarining rivojlanish istiqbollari. U m u m ta ’lim
maktablari va o‘quv-moddiy bazalari hozirgi zamon o ‘quv ja r a ­
yonida bir necha yo'nalishda rivojlanadi:
— 0‘quvchilarning o ‘quv texnika vositalariga nisbatan ijobiy
yondashuvi va ulardan samarali foydalanishga nisbatan ijobiy
munosabatlarini shakllantirish;
— o'quv ko'rgazma vositalarini qo'llash;
— o ‘qitish vositalarining o‘zaro aloqadorligi va bog‘liqligi.
Hozirgi paytda to‘rtta vo'nalishdagi yangi informatsion
texnologiya o ‘qish jarayonida qoilanilm oqda:
» Nashriyot texnologiyalari.
e Telekom muni katsiya.
о Katta maketlar va ommaviy axborot vositalari.
» Kompyuter robototexnikasi.
Hozirgi kunda ilg'or texnologiyalardan foydalanish borasida qator qarorlar qabul qilingan. Ushbu texnologiyalardan foydalanishga tibbiyot xodimlari va psixolog mutaxassislar tekshiruvidan so‘ng ruxsat berilishi lozim. O'qitish vositalarining afzalligi ularning yuqori texnologik imkoniyatlari bilangina emas, balki eng avvalo o'qitish samaradorligini oshirishdagi pedagogik x u ­ susiyatlari bilan belgilanadi. Bu vositalarning ayrim didaktik imkoniyatlarini ko'rsatib o'tish kifoya. Masalan: tabiiy va texnikaga oid fanlarni o'rganish jarayonida yangi informatsion texnologiyalar asosidagi o'qitish vositalari tizimi, xususan, datchik va moslamalar majmui o'rganilayotgan shaxsga izlanishni keng ko'lamda olib borish imkonini beradi
— Tadqiqot yoki uning bir bosqichini bir necha marta takrorlash lozim bo'lganda o'lchamlarini qavd qilib yozib borish.
— Modellashtirishning turli xil yo'llari, xususan, tajriba natijalarini qo'llash.
— Olingan m a ’lumotlarini qayta ishlashda avtomatlashtirishning yuzaga kelishi.
— O'rganilayotgan materialning turli shakllardagi tushuncha
va tasavvurlarini vizuallashtirish (ko'rgazmali qilish).
— Texnikaviy moslama va mexanizmlarga taqlid qiluvchi robotlarni yaratish.
Turli xil yo'nalishlarga mo'ljallangan ishlab chiqarish dasturlari foydalanuvchilar oldida bilim olish sohalarida keng imkoniyatlarni yaratadi. Ta’lim oluvchi nafaqat tayyor informatsiya asosida ishlaydi, balki o'zi ham maketlar yaratish imkoniyatiga ega bo'ladi, matematik masalalarni yechish, turli vaziyatlarni modellashtirish, tabiiy fanlar, iqtisodiyot, ekologik va gum anitar fanlar bo'yicha tadqiqotlar olib borish imkoniyatlari yuzaga keladi.
Masofadan turib o'qitishning kelajagi porloqdir. Masofadan o'qitish kompyuter texnologiyalari asosida amalga oshiriladi.
O'qitish jarayonini kompleks ravishda tashkil etishga katta ahamiyat beriladi. O'qituvchi-pedagog bu tizimni m ukam m al bilishi shart. O'qitish vositalari turli xil funksiyalarni bajarish bilan birga qator imkoniyatlarga ham ega. O'qitish jarayonlari uchta asosiy funksiyani bajaradi: m a ’lumot berish, tarbiyalash h a m ­ kompleksli o'qitish, pedagogik jarayonning barcha asosiy funksiyaiari o'qitish vositalari orqali amalga oshiriladi. O'qitish j a ­ rayonini o'qitish vositalari bilan ta’minlashda iqtisodiy yondashuv zarur. Tanlangan kasb-hunarning istiqbolli ekanligi va o m m a -
viyligi o'qitish vositalarining kompleksligi asosida loyihalashtirilishi kerak. Ikkinchidan, shunday vositalarni tanlash va yaratish
kerakki, ular o‘quv-tarbiyaviy masalalarni eng kam sarf-xarajatlar bilan amalga oshirishni t a ’minlasin. O'qitish vositalaridan kompleks foydalanishning samaradorligini oshirish uchun ularni q o‘llashda ratsional jihozlanishga nisbatan aniq talab va tavsiyalar qo'yilishi lozim. Talab va tavsiyalar esa quyidagilardan iboratdir: ko'rgazmali qurol, tarqatma material va darsda qo'llanilayotgan o'qitish vositalarini keragidan ortiq darajada qo'llamaslik; darsda qo'llaniladigan vositalar (plakat, sxema, model, maket, mulyaj, detal va boshqalar) har doim oldindan ko'rib chiqib tanlab olingan va foydalanishga tayyor bo'lishi kerak; texnik vosita va boshqa ko'rgazmali qurollarni oldindan ishlatib ko'rish lozim; individual qo'llash uchun tanlangan didaktik ko'rgazmali qurollar va boshqa qo'llanmalar barcha o'quvchilar uchun yetarli bo'lishi kerak; ko'rgazmali qurollarning yetarli darajada ko'rilishi va eshitilishini ta’minlash; har bir didaktik materialning qo'llanilish maqsadi
va o'rnini aniq rejalashtirib olish lozim.